Ο διαβήτης κύησης εμφανίζεται σε γυναίκες που δεν είχαν ποτέ ιστορικό σακχαρώδη διαβήτη. Δεν συνιστά ασθένεια αλλά μια προσωρινή κατάσταση κατά την εγκυμοσύνη, στην οποία το ορμονικό σύστημα της μητέρας δεν μπορεί να διατηρήσει σε φυσιολογικά επίπεδα της γλυκόζη/ σακχάρου στο αίμα. Υπολογίζεται ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες κάθε χρόνο διαγιγνώσκεται διαβήτης στο 4% περίπου του συνόλου των κυήσεων (περίπου 135.000 περιστατικά). Είναι το πιο κοινό πρόβλημα της εγκυμοσύνης.
Να σημειωθεί ότι οι περισσότερες γυναίκες με διαβήτη κύησης έχουν υγιή μωρά. Αν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα διατηρηθούν σε ασφαλή πλαίσια, οι κίνδυνοι για τη μητέρα και το μωρό είναι περίπου ίδιοι, με μια γυναίκα χωρίς διαβήτη κύησης.
Συμπτώματα
Ο διαβήτης κύησης σπάνια εκδηλώνει συμπτώματα. Σε σπάνιες περιπτώσεις, τα υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα μπορεί να προκαλέσουν αυξημένη ούρηση και υπερβολική δίψα.
Αιτία
Η ινσουλίνη είναι η ορμόνη που είναι υπεύθυνη για την «αφαίρεση» της γλυκόζης από την κυκλοφορία του αίματος και την είσοδο αυτής στους ιστούς. Όταν η ινσουλίνη δεν μπορεί να κάνει σωστά τη δουλειά της, τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα αυξάνονται. Όταν πάλι αυτά αυξηθούν πέραν των ασφαλών ορίων, διαγιγνώσκεται ο διαβήτης κύησης. Η ακριβής αιτία του διαβήτη κύησης δεν είναι γνωστή. Η αύξηση του βάρους, οι ορμονικές αλλαγές, όπως και οι ορμόνες που απελευθερώνονται από τον πλακούντα (που μπλοκάρουν τη δράση της ινσουλίνης) μπορεί να προκαλέσουν την αντίσταση στην δράση της ινσουλίνης.
Παράγοντες κινδύνου
- Αδελφός ή γονέας με διαβήτη.
- African American, Native American, Ασιάτισσα, Ισπανόφωνη, νησιώτισσα Ειρηνικού
- Πάνω από 25 ετών.
- Υπέρβαρη, κατά τη σύλληψη.
- Οικογενειακό ή ατομικό ιστορικό διαβήτη κύησης.
- Ιστορικό πολλαπλής κύησης, ενός μωρού πάνω από 3 κιλά ή και ενός μωρό με εκ γενετής ελάττωμα.
- Ιστορικό μιας ανεξήγητης αποβολής ή γέννησης νεκρού παιδιού.
- Γλυκόζη στα ούρα.
- Αντίσταση στην ινσουλίνη κατά τη σύλληψη.
Οι κίνδυνοι για το μωρό και τη μητέρα
Ο διαβήτης κύησης συνήθως διαγιγνώσκεται αργότερα στην εγκυμοσύνη, μετά το πρώτο τρίμηνο. Το σώμα του μωρού έχει διαμορφωθεί, έτσι δεν υπάρχει μεγάλος κίνδυνος για την εκδήλωση γενετικών ανωμαλιών. Η ινσουλίνη δεν μπορεί να διαπεράσει τον πλακούντα προς το μωρό, ωστόσο το σάκχαρο στο αίμα μπορεί. Αν τα επίπεδα της μητέρας είναι υψηλά, το πάγκρεας του μωρού πρέπει να παράγει επιπλέον ινσουλίνη για να αντιμετωπίσει την περίσσεια σακχάρου στο αίμα. Το τελευταίο συνιστά πηγή ενέργειας και μπορεί να αποθηκευθεί στο σώμα του μωρού ως λίπος.
Τα υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα μπορεί να προκαλέσουν τις ακόλουθες επιπλοκές στο μωρό:
- Μακροσωμία ή “χοντρό” μωρό.
- Βλάβη ώμου κατά τη διάρκεια του τοκετού.
- Αυξημένη πιθανότητα για καισαρική τομή.
- Χαμηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα μετά τον τοκετό.
- Αναπνευστικά προβλήματα.
- Ελαφρά αύξηση του κινδύνου θνησιγένειας.
- Υψηλότερος κίνδυνος για παχυσαρκία και διαβήτη τύπου 2.
Κίνδυνοι για τη μητέρα
Υψηλή αρτηριακή πίεση
Αυξημένη πιθανότητα για καισαρική τομή
Αυξημένος κίνδυνος για διαβήτη τύπου 2
Αυξημένος κίνδυνος για διαβήτη κύησης σε μελλοντικές εγκυμοσύνες
Διάγνωση του διαβήτη
Αν είστε σε υψηλό κίνδυνο για διαβήτη, τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα μπορεί να ελεγχθούν κατά την πρώτη προγεννητική επίσκεψη και πάλι μεταξύ των 24-28 εβδομάδων της εγκυμοσύνης. Αν είστε σε μέσο επίπεδο κινδύνου, η γλυκόζη στο αίμα μπορεί να ελεγχθεί μεταξύ των 24-28 εβδομάδων της εγκυμοσύνης.
Ανάλογα με τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα – σε κατάσταση νηστείας – και του κινδύνου που διατρέχετε, ενδέχεται να κάνετε πρόσθετες εξετάσεις.
Screening test ανταπόκρισης στη γλυκόζη. Το σάκχαρο στο αίμα ελέγχεται μία ώρα μετά την κατανάλωση ενός ζαχαρούχου ποτού. Μπορεί να απαιτηθούν περαιτέρω εξετάσεις, εάν τα αποτελέσματα είναι πάνω από το φυσιολογικό.
Εξέταση ανοχής στη γλυκόζη (καμπύλη σακχάρου). Το σάκχαρο στο αίμα ελέγχεται πριν από τη δοκιμή και στη συνέχεια, σε 1 ώρα, 2 ώρες, και 3 ώρες μετά την κατανάλωση ενός ζαχαρούχου ροφήματος. Θα σας ζητηθεί να φάτε κανονικά τρεις ημέρες πριν και να είστε νηστικές 8 ώρες πριν από τη δοκιμή. Αν το σάκχαρό σας είναι πάνω από το κανονικό, τουλάχιστον δύο φορές, μπορεί να διαγνωστεί διαβήτης κύησης.
Θεραπεία
Είναι σημαντικό να μην αφήσετε τα πράγματα στην τύχη τους. Η εγκυμοσύνη είναι πρώτα απ’ όλα ευθύνη, για την καινούρια ζωή που θα φέρετε στον κόσμο, και δευτερευόντως ένα «πάρτι» φαγητού και γλυκών… Η αντιμετώπιση (και πρόληψη) του διαβήτη κύησης περιλαμβάνει:
Σχεδιασμό των γευμάτων, από εξειδικευμένο κλινικό διαιτολόγο, αν είναι δυνατόν.
Μέτρια άσκηση.
Αυτό-παρακολούθηση των επιπέδων του σακχάρου του αίματος με ένα μετρητή σακχάρου.
Ινσουλίνη, αν χρειαστεί.
Τακτικό έλεγχο αρτηριακής πίεσης και επιπέδων πρωτεΐνης/ λευκώματος στα ούρα.
Έλεγχο για κετόνες στα ούρα, αν ζητηθεί από το γιατρό σας.
Μέτρηση των «κλοτσιών» του εμβρύου, ώστε να ελέγξετε τη δραστηριότητά του.
Ο διαβήτης κύησης είναι πολύ πιθανό να σας «ακολουθήσει» και μετά τον τοκετό, εκτός αν έχει αποκαλύψει προϋπάρχοντα διαβήτη. Μπορεί να σας ζητηθεί να εξεταστείτε για τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, περίπου έξι εβδομάδες μετά τον τοκετό.
Γιώργος Μίλεσης MSc
Κλινικός Διαιτολόγος Διατροφολόγος
Georgemiles9@gmail.com; milesis@diatistrofis.gr
Sources
American Diabetes Association “Gestational Diabetes Mellitus” Diabetes Care Jan 2004; 27(1): s88-s90
What I Need to Know About Gestational Diabetes. National Diabetes Clearing House, Accessed: May 1, 2011. http://diabetes.niddk.nih.gov/dm/pubs/gestational/
What is Gestational Diabetes? American Diabetes Association, Accessed: May 1, 2011. http://www.diabetes.org/diabetes-basics/gestational/what-is-gestational-diabetes.html