Ό,τι κι αν κάνουμε, η εικόνα του φαγητού παραμένει ιδιαίτερα δυνατή, καθορίζοντας σε πολλές περιπτώσεις τις αντιδράσεις και τη συμπεριφορά μας έναντι του φαγητού. Κάτι που θα μας… γυαλίσει είναι πολύ δύσκολο να το «αρνηθούμε», συνήθως υποκύπτουμε: στη μυρωδιά, στην εικόνα του όμορφα σερβιρισμένου πιάτου, στην ανάκληση του πόσο μας αρέσει κάτι τέτοιο, στην παρότρυνση του διπλανού…
Εγκέφαλος
Και όχι μόνο υποκύπτουμε, αλλά διατηρούμε και ικανότητες να αναγνωρίζουμε και να κατηγοριοποιούμε τα τρόφιμα σε… νόστιμα και μη: δηλαδή σε λιπαρά και μη! Κάτι που προκύπτει από το πώς αντιδρά ο εγκέφαλος στη θέα του λιπαρού φαγητού έναντι της light εκδοχής του. Οι μηχανισμοί προσαρμογής αυτής της εγκεφαλικής απόκρισης, παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την καλύτερη κατανόηση της πρόσληψης τροφής, πέραν των ενεργειακών μας αναγκών.
Επαναλαμβανόμενη παρουσίαση
Φαίνεται ότι η επαναλαμβανόμενη παρουσίαση (repeated presentation) φαγητού μπορεί να προκαλέσει κάποιου βαθμού προσαρμογή της συμπεριφοράς και των νευρικών αντιδράσεών μας, κατά τη διάρκεια της οπτικής κατηγοριοποίησης αυτών.
Σε πολύ πρόσφατη μελέτη, μετρήθηκε το οπτικά προκλητό δυναμικό (visual evoked potentials, VEPs) και πραγματοποιήθηκε εκτίμηση των νευρικών αντιδράσεων (neural source estimations) στην αρχική αλλά και στις επαναλαμβανόμενες παρουσιάσεις τροφίμων (τόσο υψηλής όσο και χαμηλής ενέργειας), καθώς και σε εικόνες μη εδώδιμων αντικειμένων.
Light vs. full fat
Τα αποτελέσματα της μελέτης δείχνουν ότι η συμπεριφορά και οι νευρικές αντιδράσεις μας στα τρόφιμα (και σε αντικείμενα που σχετίζονται με αυτά), δεν επηρεάζονται ομοιόμορφα από την επανάληψη.
Η επανάληψη εικόνων από τρόφιμα χαμηλής ενέργειας και από μη τρόφιμα – ρύθμισε το VEP και τις υποκείμενες νευρωνικές πηγές τους – αυξάνοντας τη συμπεριφορική ακρίβεια κατηγοριοποίησης τους.
Αντίθετα, οι αντιδράσεις σε εικόνες τροφίμων υψηλής ενέργειας παρέμειναν αμετάβλητες μεταξύ αρχικής και επαναλαμβανόμενων παρουσιάσεων. Με τον τρόπο αυτό, φαίνεται πως οι μηχανισμοί του εγκεφάλου σε εικόνες τροφίμων υψηλής ενέργειας είναι λιγότερο ευαίσθητοι στην επανάληψη της εικόνας, σε σχέση με τις εικόνες τροφίμων χαμηλής ενέργειας.
Χωρίς κόπο
Με άλλα λόγια, η επιθυμία για λιπαρά (αλμυρά ή γλυκά) τρόφιμα υπερισχύει στην τελική απόφαση, παρότι δυνητικά ο εγκέφαλος μπορεί να «εκπαιδευτεί» στην επιλογή φαγητού με λίγες θερμίδες και λίπος. Δεν χρειάζεται τόση προσπάθεια να επιλέξουμε όταν η απόφαση έχει ήδη… ληφθεί: το λίπος είναι πιο νόστιμο! Η διαπίστωση αυτή φαίνεται να σχετίζεται με τους εγκεφαλικούς μηχανισμούς ανταμοιβής από τρόφιμα υψηλής ενέργειας. Μπορεί να είναι ένας λόγος για τον οποίο μάλιστα… λαχταρούμε πλούσια σε θερμίδες τρόφιμα, αν και δυνητικά μπορεί να οδηγήσουν σε αρνητικές συνέπειες για την υγεία.
Γιώργος Μίλεσης, MSc
Κλινικός Διαιτολόγος Διατροφολόγος
georgemiles9@gmail.com; milesis@diatistrofis.gr
Reference
Liettib CV, Murraya MM, Hudryd J, le Coutred J, Toepela U. Research report: The role of energetic value in dynamic brain response adaptation during repeated food image viewing. Appetite 2012; 58 (1): 11-8