Φαίνεται πειραματικά ότι η προλακτίνη τείνει να είναι αυξημένη συχνά σε υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα, και ότι αποτελεί μια από τις πιο «ύπουλες» αιτίες αντίστασης στην απώλεια βάρους αυτών των ανθρώπων.
Η προλακτίνη είναι μια πεπτιδική ορμόνη που παράγεται από τα λακτοτρόπα κύτταρα του προσθίου λοβού της υπόφυσης (αδενοϋπόφυση). Η έκκριση προλακτίνης βρίσκεται κάτω από τον έλεγχο του υποθαλάμου.
Αυξημένες τιμές
Οι τιμές της προλακτίνης αυξάνουν κατά τη διάρκεια της κύησης και του θηλασμού, οπότε πολλαπλασιάζονται και τα αντίστοιχα λακτοτρόπα κύτταρα της υπόφυσης, ενώ βοηθά και στην ανάπτυξη του αδένα του μαστού και την παραγωγή γάλακτος. Η έκκριση προλακτίνης αυξάνει επίσης κατά τη διάρκεια του ύπνου και σε καταστάσεις stress.
Οι τιμές της μπορεί να είναι αυξημένες όμως και σε διάφορες άλλες περιπτώσεις, όπως σε περίπτωση αδενώματος της υπόφυσης (προλακτίνης) ή στην περίπτωση χρήσης αναστολέα της ντοπαμίνης (αντιντοπαμινεργικά φάρμακα-αντιψυχωσικά).
Επίσης, μερικές φορές, αυξημένα επίπεδα προλακτίνης συνυπάρχουν με υποθυρεοειδισμό ή πολυκυστικές ωοθήκες.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα της υπερπρολακτιναιμίας είναι η γαλακτόρροια, η μειωμένη αντοχή και λίμπιντο στους άνδρες, η ολιγομηνόρροια ή αμηνόρροια στις γυναίκες, ο πονοκέφαλος και οι οπτικές διαταραχές.
Τι αντίκτυπο έχουν;
Η Προλακτίνη (PRL) επηρεάζει το ενεργειακό ισοζύγιο και τον μεταβολισμό των υδατανθράκων και των λιπών: διεγείρει την πρόσληψη τροφής (αυξάνει την όρεξη) και προάγει την αποθήκευση λίπους (κυρίως σπλαχνικού), όπως δείχνουν έρευνες σε θηλυκούς αρουραίους και πουλιά (1).
Επιπλέον έρευνες σε ποντίκια, όπου μπλόκαραν τη δράση των υποδοχέων της προλακτίνης, έδειξαν σημαντική μείωση της λιπώδους μάζας των ποντικιών, και ιδιαίτερα του σπλαχνικού λίπους (2). Με λίγα λόγια: η προλακτίνη δυσχεραίνει ακόμα περισσότερο το αδυνάτισμα.
Έλλειψη ντοπαμίνης
Υπάρχει όμως μια ορμόνη που αναστέλλει την έκκριση της προλακτίνης και αυτή είναι η ντοπαμίνη. Πειραματικές μελέτες (3) έδειξαν ότι ο αριθμός των υποδοχέων ντοπαμίνης (D2R) στον εγκέφαλο των παχύσαρκων ανθρώπων είναι σημαντικά μειωμένος, γεγονός που οδήγησε το 2004 τους ερευνητές Kok et al (4) να μετρήσουν τα 24ωρα επίπεδα προλακτίνης σε 11 παχύσαρκες προ-εμμηνοπαυσιακές γυναίκες (ΔΜΣ>30) και 10 λεπτές γυναίκες, της ίδιας ηλικίας και στην ίδια φάση του εμμηνορρυσιακού τους κύκλου.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η έκκριση PRL είναι αυξημένη στις παχύσαρκες προ-εμμηνοπαυσιακές γυναίκες και μάλιστα σε αναλογία με το ΔΜΣ τους (όσο πιο παχύσαρκες ήταν, τόσο υψηλότερες τιμές προλακτίνης παρουσίαζαν). Οι τιμές μάλιστα φαίνεται να συσχετίζονται θετικά με την ποσότητα του σπλαχνικού λίπους, που συμφωνεί με τα πειραματικά δεδομένα που δείχνουν ότι η PRL προάγει την εναπόθεση λίπους στην σπλαχνική περιοχή (2).
Αντίσταση
Με άλλα λόγια, η προλακτίνη αυξάνει την όρεξη, προωθεί την αποθήκευση λίπους και παρουσιάζεται σημαντικά αυξημένη σε παχύσαρκους. Δεδομένου του ότι μπορεί να συνυπάρχει με υποθυρεοειδισμό ή πολυκυστικές ωοθήκες, η συμβολή της είναι σημαντική στην αντίσταση απώλειας βάρους/ λίπους.
Εύη Καμποσιώρα, MSc
Κλινικός Διαιτολόγος Διατροφολόγος
kamposiora@diatistrofis.gr
Reference
1. Bole-Feysot C, Goffin V, Edery M, Binart N, Kelly PA 1998 Prolactin (PRL) and its receptor: actions, signal transduction pathways and phenotypes observed in PRL receptor knockout mice. Endocr Rev 19:225–268
2. Freemark M, Fleenor D, Driscoll P, Binart N, Kelly P 2001 Body weight and fat deposition in prolactin receptor-deficient mice. Endocrinology 142:532–537
3. Wang GJ, Volkow ND, Logan J, Pappas NR, Wong CT, Zhu W, Netusil N, Fowler JS 2001 Brain dopamine and obesity. Lancet 357:354–357
4. Petra Kok, Ferdinand Roelfsema, Marijke Frölich, A. Edo Meinders and Hanno Pijl, 2004 Prolactin Release Is Enhanced in Proportion to Excess Visceral Fat in Obese Women. J. Clin. Endocrinol. Metab. 89: 4445-4449