Από τα πιο σημαντικά πράγματα που καλείται να μάθει και να αξιοποιήσει κάποιος κατά τη διάρκεια της θεραπείας μείωσης βάρους είναι ο διαχωρισμός της πείνας από την όρεξη.
Η κατανάλωση φαγητού δεν έχει μόνο βιολογική αλλά και ψυχική αξία. Έχει φυσιολογικά δύο πλευρές: μια βιολογική, για να συντηρηθεί δηλαδή ο οργανισμός, προσλαμβάνοντας τροφή, αλλά και μια ψυχική, να ευχαριστηθεί δηλαδή το άτομο με την γεύση, ώστε να θελήσει την κατανάλωση του φαγητού. Η επίγνωση της παραπάνω διαπίστωσης συντελεί στο να μπορεί κανείς να ξεχωρίσει την πείνα από την όρεξη.
Η πείνα αντιστοιχεί στο μήνυμα που στέλνει ο οργανισμός για να ζητήσει ενέργεια Η όρεξη από την άλλη πλευρά, εξαρτάται από την ψυχική διάθεση και αντιστοιχεί στην αισθησιακή ικανοποίηση του ενστίκτου. Όπως υποστηρίζεται από έρευνες, «η πείνα» δύο μόλις ώρες μετά από ένα πλήρες γεύμα, συνιστά αυξημένη όρεξη για φαγητό και όχι εγκεφαλικό σήμα για πρόσληψη τροφής.
«Ελέγξτε τα συναισθήματα σας εκείνη την στιγμή. Θα διαπιστώσετε ότι ένας θυμός, μια στεναχώρια, ένα άγχος κ.τ.λ. είναι οι αιτίες που σας κάνουν να λέτε στον εαυτό σας ότι πεινάτε», αναφέρουν ψυχολόγοι.
Το σωματικό βάρος αυξάνεται τρώγοντας όταν έχουμε όρεξη και όχι όταν πραγματικά πεινάμε. Γι’ αυτό, είναι πολύ σημαντικό να μάθουμε να αποφεύγουμε το τσιμπολόγημα που σχετίζεται με την όρεξη.
Κατά τη διάρκεια έντονης συναισθηματικής φόρτισης, άγχους ή κατάθλιψης, η διαχείριση των σημάτων πείνας και κορεσμού γίνεται πολύ δυσκολότερη, οπότε και αυξάνονται οι πιθανότητες υπερβολικού φαγητού.
Η διαταραγμένη συμπεριφορά προς το φαγητό μπορεί να εκδηλωθεί στα πλαίσια της προσπάθειας είτε να επιτευχθούν μη ρεαλιστικοί στόχοι (π.χ. να τεθεί ως στόχος μεγάλη απώλεια βάρους) είτε να αποκτηθεί το αίσθημα ελέγχου της προσωπικής ζωής (όταν κάποιος δεν μπορεί να επιβληθεί και να θέσει κανόνες στους υπόλοιπους τομείς της δικής του ζωής).
Με τον τρόπο αυτό όμως, το μυαλό αποσπάται από σημαντικά προβλήματα: διαπροσωπικά, εργασιακά ή ψυχολογικά, ενώ μεγεθύνεται και προβάλλεται ως πρόβλημα η διαταραγμένη συμπεριφορά ως προς το φαγητό (υπερβολική όρεξη, άτακτα γεύματα, βουλιμικά επεισόδια).
Απαιτείται εκπαίδευση και διάθεση να αλλάξει κάποιος τα πράγματα γύρω του, ώστε να καταφέρει να διαχωρίσει τις στιγμές που πραγματικά το σώμα ζητά ενέργεια – από εκείνες που έχουμε αυξημένη όρεξη – αλλά και να αντιληφθεί «τις πταίει».
Η εσφαλμένη συμπεριφορά προς το φαγητό είναι απλά ένα σύμπτωμα, όπως π.χ. τα εξανθήματα σε ένα παιδάκι με ιλαρά: το πρόβλημα είναι πάντοτε αλλού!
Γιώργος Μίλεσης Msc
Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
georgemiles9@gmail.com, info@diatistrofis.gr
Επιλεγμένη βιβλιογραφία
• Gibson EL. Emotional influences on food choice: sensory, physiological and psychological pathways. Physiol Behav. 2006;89(1):53-61.
• Heatherton TF, Baumeister RF. Binge eating as escape from self-awareness. Psychol Bull. 1991;110(1):86-108.
• Hill AJ. The psychology of food craving. Proc Nutr Soc. 2007;66(2):277-85.
• Macht M. How emotions affect eating: a five-way model. Appetite. 2008;50(1):1-11.
• Zheng H, Berthoud HR. Eating for pleasure or calories. Curr Opin Pharmacol. 2007;7(6):607-12.
