Στις αρχές του 20ου αιώνα, ο sir William Osler παρατήρησε δυο τύπους βακτηριακής ενδοκαρδίτιδας: έναν οξύ τύπο, που επέφερε θάνατο εντός μερικών εβδομάδων, και έναν πιο ήπιο. Μπορεί να βρήκε την αιτιολογία των αιφνίδιων αυτών θανάτων, αλλά δεν μπορούσε να την αποτρέψει. Με την ανακάλυψη της πενικιλίνης, το 1940, ξεκίνησε η ίαση της βακτηριακής ενδοκαρδίτιδας.
Στοματικές μολύνσεις
Σήμερα, γνωρίζουμε ότι οι στοματικές μολύνσεις σχετίζονται με πλήθος καρδιαγγειακών, και μη, νόσων. Μάλιστα, το 1989, Φιλανδοί επιστήμονες συσχέτισαν τις οδοντικές μολύνσεις με οξύ εγκεφαλικό και έμφραγμα του μυοκαρδίου. Επιπλέον, βρέθηκαν έγκυες γυναίκες, με στοματικές μολύνσεις, να διατρέχουν σημαντικό αυξημένο κίνδυνο πρόωρου τοκετού. Άτομα με καρδιαγγειακά προβλήματα, μη φυσιολογική πήξη του αίματος και τεχνητές αρθρώσεις θεωρείται ότι είναι πιο επιρρεπή σε μικρόβια που αποικούν τη στοματική κοιλότητα. Ο σακχαρώδης διαβήτης θεωρείται ότι επηρεάζει σημαντικά την πορεία της περιοδοντικής νόσου και το αντίστροφο. Έρευνες αναφέρουν παρουσία του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού (που ευθύνεται για το στομαχικό έλκος) σε ασθενείς με περιοδοντική νόσο. Τέλος, στοματικές μολύνσεις έχουν αναφερθεί σε ασθενείς με πνευμονικό εμφύσημα, HIV-AIDS, νεφρική ανεπάρκεια, καθώς κα μετά από μεταμοσχεύσεις οργάνων.
Θεωρία
Υπάρχει λοιπόν η θεωρία ότι τα μικρόβια που αποικούν τη στοματική κοιλότητα μπορεί να προκαλέσουν μια σειρά από συστηματικές νόσους, αν εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος παράγοντας βακτηριαιμία. Τα βακτήρια αυτά μπορούν να εισέλθουν στο αίμα μετά από βούρτσισμα των δοντιών (40%), εξαγωγή δοντιών (60%) ή περιοδοντική επέμβαση (88%).
Μηχανισμός δράσης
Οι στοματικές μολύνσεις, όπως η τερηδόνα και η περιοδοντική νόσος, είναι πιο κοινές χρόνιες ασθένειες στον κόσμο. Περισσότερα από 400 είδη βακτηριών σχηματίζουν μια μοναδική χλωρίδα στη στοματική κοιλότητα. Τα πρώιμα στελέχη που αποικίζουν την κοιλότητα είναι οι στρεπτόκοκκοι, που συμμετέχουν στη δημιουργία τερηδόνας. Βακτήρια, όπως Actibacillus actinomycetemcomitans, Porphyromonas gingivalis και Treponema denticola, σχετίζονται με την περιοδοντική νόσο. Όταν ο αριθμός τους αυξηθεί σημαντικά, σχηματίζουν φιλμ στην επιφάνεια των δοντιών και διαχέουν διάφορους μεταβολίτες, όπως ο λιπολυσακχαρίτης (LPS). Το σώμα μας απαντά στη μόλυνση με διήθηση των φλεγμονωδών κυττάρων, παραγωγή προσταγλαδινών και κυτταροκινών, που καταστρέφουν το κυτταρικό περίβλημα και ευνοούν την οστική αναρρόφηση. Κάτι που έχει αξιοσημείωτες επιπτώσεις στο αγγειακό ενδοθήλιο: συσσωμάτωση αιμοπεταλίων, εναπόθεση χοληστερόλης και σχηματισμό αφρωδών κυττάρων, τόσο στη φλεγμαίνουσα περιοχή όσο και σε κύτταρα εκτός περιοδοντίου. Η χρόνια απάντηση στη φλεγμονή είναι κύριο στοιχείο των περιοδοντικών νοσημάτων.
Πως επηρεάζουν την καρδιά;
Το αναπνευστικό παθογόνο Chlamydia pneumoniae και τα στοματικά μικρόβια που παράγουν LPS μπορεί να μεταφερθούν με το αίμα σε καρδιαγγειακούς ιστούς και να συμβάλουν στο σχηματισμό αθηροσκλήρυνσης και, κατά συνέπεια, στην εκδήλωση εμφράγματος του μυοκαρδίου. Αρκετά βακτήρια που απαντώνται στην οδοντική πλάκα, συμπεριλαμβανομένων των Streptococcus sanguis και Porphyromonas gingivalis, φαίνεται να προκαλούν συσσωμάτωση των αιμοπεταλίων, συμβάλλοντας στη θρόμβωση.
Δεδομένου του ότι η στοματική υγεία συνυπολογίζεται πλέον στους παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακές νόσους, είναι απαραίτητη η φροντίδα των δοντιών ειδικά σε ασθενείς και ομάδες υψηλού κινδύνου. Προτιμότερη βέβαια είναι η τακτική εξέταση, στα πλαίσια της πρόληψης, ώστε να αποφύγουμε την παρουσία ή την επιδείνωση τερηδόνας και στοματικών λοιμώξεων. Ιδιαίτερη προσοχή βέβαια, απαιτείται σε ομάδες ασθενών με μειωμένη ανοσοποιητική ικανότητα: η παρουσία στοματικής λοίμωξης μπορεί να συνοδευτεί με σοβαρές επιπλοκές για την υγεία.
Η εικόνα του στόματός μας δεν είναι μόνο αισθητικό θέμα, επηρεάζει την καθημερινότητα και την κατάσταση της υγείας μας γενικότερα.