Πόσες θερμίδες έχει το αγαπημένο μας γλυκό; Να αντικαταστήσουμε τις πατάτες με βραστά λαχανικά; Αν δοκιμάσουμε λίγη σοκολάτα, τότε το βραδινό μας οφείλει να είναι μόνο ένα γιαούρτι; Αυτές οι σκέψεις γεμίζουν καθημερινά το μυαλό μας, δεν μας αφήνουν να απολαύσουμε το φαγητό που βρίσκεται στο πιάτο μπροστά μας και τελικά επηρεάζουν -όχι μόνο τη σιλουέτα μας- αλλά και τη ψυχολογία μας. Μπορούμε άραγε να είμαστε ικανοποιημένοι με το βάρος μας χωρίς να βρισκόμαστε διαρκώς σε… στέρηση;
«Εκ πρώτοις, να υπογραμμίσουμε ότι ο όρος “δίαιτα” – με την έννοια που έχει αποκτήσει στις μέρες μας – συνιστά ένα άκρως εμπορικό και μη επιστημονικό κατασκεύασμα, που απέχει σημαντικά από την πραγματική έννοια του όρου, δηλαδή τον “τρόπο να τρώμε”» ξεκαθαρίζει ο διαιτολόγος-διατροφολόγος Γιώργος Μίλεσης. «Είναι κάτι περιστασιακό, εποχιακό, βραχυπρόθεσμο, που δημιουργεί πολύ περισσότερα προβλήματα από όσα λύνει. Συνήθως τα άτομα που ασχολούνται ενδελεχώς με τις “δίαιτες”, αποφεύγουν τρόφιμα που περιέχουν λιπαρά ή συντηρητικά, ζωικά τρόφιμα ή συστατικά που θεωρούν ανθυγιεινά. Αν ο διατροφικός περιορισμός είναι πολύ σοβαρός, μπορεί να προκληθούν διατροφικές ελλείψεις ή υποσιτισμός. Αν σε αυτά προστεθεί επίμονη ενασχόληση με τέτοιες πρακτικές – σε σημείο… υστερίας – είναι πολύ πιθανό να ανακύψουν συμπτώματα διατροφικών διαταραχών» συνεχίζει.
Τα «μη» επιμένουν
Δυστυχώς, σήμερα όπως δείχνει μια πληθώρα από έρευνες η πλειοψηφία των γυναικών, αλλά και των ανδρών, θεωρούν πως δεν διαθέτουν το επιθυμητό βάρος. Σωστή ή λάθος, αυτή η πεποίθηση οδηγεί τους ανθρώπους σε κατάσταση μόνιμης δίαιτας κι αυτό με τη σειρά του είναι καταστροφικό αφού λειτουργεί αντίστροφα: δεν τους επιτρέπει να χάσουν κιλά. «Ο σοβαρός περιορισμός πρόσληψης τροφής ή η αποκοπή από τα αγαπημένα μας φαγητά, μόνο επικίνδυνος μπορεί να είναι» τονίζει ο διαιτολόγος. «Αυτό το μόνιμο αίσθημα στέρησης, όχι μόνο πυροδοτεί υπερκατανάλωση τροφής, αλλά κάνει και τη ζωή μας “δυστυχισμένη”. Ο πειρασμός γίνεται πολύ λιγότερο ελκυστικός, όταν ξέρουμε ότι μπορεί να περάσει εύκολα η επιρροή του. Επιπλέον, από μόνη της η μονότονη διατροφή θα μας οδηγήσει σε… ξεσπάσματα και αναζήτηση έντονων γεύσεων, π.χ. γλυκά, σουβλάκια, pizza… Αποτέλεσμα αυτών, να έχουμε συνεχώς σκαμπανεβάσματα στο βάρος, που υποβαθμίζουν σημαντικά την υγεία, την ικανότητα του σώματός μας να προσαρμόζεται και να αποδίδει, αλλά και τη σιλουέτα μας».
Στον αντίποδα, ούτε οι αυστηρές δίαιτες εξπρές είναι η λύση στο πρόβλημά μας αφού προκαλούν μια ανισορροπία που μπορεί να επηρεάσει εκτός από την υγεία του οργανισμού μας και την ψυχολογία μας. «Μια αυστηρή δίαιτα μας οδηγεί από μόνη της στο σκεπτικό « όλα ή τίποτα»: είτε είμαστε «σε δίαιτα» είτε έχουμε «σπάσει τη δίαιτα». Οπότε, είναι λογική η σκέψη: «αν πάλι έχω φτάσει μέχρι εκεί … δεν τα παρατάω καλύτερα, να τρώω και ό,τι θέλω;». Αυτού του είδους η «ασπρόμαυρη» σκέψη μπορεί να κάνει την προσπάθειά μας πολύ πιο δύσκολη και μπορεί ακόμη και να μας αποτρέψει από την απώλεια βάρους, τελικά. Επιπλέον, κάτι τέτοιο μειώνει σημαντικά την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθησή μας, ενώ προκαλεί άμεσα ενοχικά συμπλέγματα και τάσεις αυτοτιμωρίας, που επιδεινώνουν βαθμιαία το αδιέξοδο στο οποίο έχουμε περιέλθει».
Αλλάξτε κίνητρα
Εκείνο που δεν πρέπει ποτέ να ξεχνούμε είναι πως ο εαυτός μας είναι σαν μια μηχανή που απαιτεί διαρκώς από εμάς να τη γεμίζουμε με τα απαραίτητα καύσιμα. «Η έννοια της ισορροπημένης διατροφής αφορά ουσιαστικά τη σωστή κάλυψη των σωματικών μας αναγκών (σε ενέργεια και θρεπτικά συστατικά), ώστε αυτό να διατηρήσει ακέραιες τις δομές του» αναλύει ο Γιώργος Μίλεσης. «Όπως μπορεί κάποιος να αντιληφθεί εύκολα, ο σχεδιασμός ενός τέτοιου πλάνου είναι άκρως εξατομικευμένος, ώστε να είναι αποτελεσματικός. Βέβαια, υπάρχουν κοινά σημεία για όλους, που προτάσσουν τη χρήση φρούτων, λαχανικών, γαλακτοκομικών και αμύλου (ψωμί, ρύζι, πατάτες, μακαρόνια κ.α.). Επιπλέον, οι ποσότητες των επιμέρους τροφίμων καθορίζονται για τον καθένα μας έτσι ώστε να μην χρειάζεται να αποθηκεύσουμε το πλεόνασμα (σ.σ. λίπος). Σε κάθε περίπτωση, ο σωστός τρόπος διατροφής πρέπει να εξασφαλίζει στον εγκέφαλο τα απαιτούμενα συστατικά ώστε να δουλεύει ομαλά και, κατά συνέπεια, να νιώθουμε υγιείς και ακμαίοι» καταλήγει.
Διαχωρισμός
Ο μοναδικός διαχωρισμός που έχει κάποιο νόημα, όσον αφορά τα τρόφιμα, είναι με βάση την ενεργειακή τους πυκνότητα: ανάλογα δηλαδή με την ενέργεια (σ.σ. θερμίδες) που δίνουν σε συγκεκριμένη ποσότητα. Διαχωρίζουμε τα τρόφιμα σε ενεργειακά πυκνά (γλυκά, τηγανητά, fast food, πατατάκια, ξηροί καρποί κ.α.) και μη (αμυλώδη τρόφιμα, φρούτα, λαχανικά κ.α.). Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι απορρίπτουμε κάποιο τρόφιμο, απλά ότι χειριζόμαστε αυτά της πρώτης κατηγορίας με περισσότερη προσοχή.
«Θα φάω μια σοκολάτα κι ύστερα θα παραλείψω το βραδινό για να μην παχύνω!»
Ένα από τα πιο συνηθισμένα λάθη είναι η αντικατάσταση φαγητού με γλυκό. Στην πραγματικότητα, κάτι τέτοιο θα προκαλέσει άμεσα υπογλυκαιμία (σ.σ. μείωση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα) και επιτακτική αναζήτηση φαγητού. Όχι μόνο δεν… γλιτώνουμε το φαγητό, αλλά θα φάμε σημαντικά παραπάνω. Για το λόγο αυτό, ο πιο σημαντικός κανόνας στην κατανάλωση γλυκού είναι να συνιστά επιδόρπιο, δηλαδή να ακολουθεί το φαγητό και όχι να προηγείται. Με άλλα λόγια, ποτέ γλυκό με άδειο στομάχι! Επιπλέον, για να μην υπερβούμε την ημερήσια κατανάλωση ενέργειας, θα πρέπει η ποσότητα του γλυκού να είναι μικρή (σ.σ. περίπου 2 κουταλάκια του γλυκού).
Γιώργος Μίλεσης MSc
Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
georgemiles9@gmail.com
