Η εγκεφαλική απεικόνιση (brain scan) ανθρώπων που δεν κοιμήθηκαν κατά τη διάρκεια της νύχτας, σε σχέση με όσων κοιμήθηκαν επαρκώς, αποκάλυψε μια σημαντική επιρροή στην επιλογή τροφής. Φάνηκε ότι η αϋπνία αυξάνει την αναζήτηση πρόχειρου φαγητού (junk food).
Λήψη αποφάσεων και ανταμοιβή
Οι ερευνητές αποφάσισαν να εξετάσουν περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη λήψη αποφάσεων και την ανταμοιβή. Οπότε πήραν εικόνες του πρόσθιου λοβού (που ευθύνεται για τη λήψη αποφάσεων) και των κέντρων ανταμοιβής στον έσω εγκέφαλο (που εμπλέκονται σε απάντηση στο φαγητό) – με τη χρήση λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας (fMRI).
Λευκή νύχτα
Με τη χρήση μαγνητικής τομογραφίας, νευροεπιστήμονες και ψυχίατροι σκάναραν τον εγκέφαλο σε 23 υγιείς ενήλικες το πρωί, μετά από διαφορετικές συνθήκες ύπνου. Οι συμμετέχοντες κοιμήθηκαν φυσιολογικά στο εργαστήριο για μια νύχτα, ενώ ξαναγύρισαν μια εβδομάδα αργότερα για μια «ξάγρυπνη» νύκτα. Και τις δυο φορές, οι συμμετέχοντες συνδέθηκαν σε εξοπλισμό καταγραφής ύπνου.
Το επόμενο πρωί, η έλλειψη ύπνου προκάλεσε πιο έντονη δραστηριότητα στην αμυγδαλή, μια περιοχή που σχετίζεται με την αναζήτηση φαγητού. Επιπλέον, προκάλεσε μικρότερη δραστηριότητα σε περιοχές του πρόσθιου και του νησιδιακού φλοιού, που σχετίζονται με την αξιολόγηση και την επιλογή των τροφίμων. Οι εγκεφαλικές απεικονίσεις πραγματοποιήθηκαν ενώ οι εθελοντές κατέτασσαν – βάσει της επιθυμίας τους να τα καταναλώσουν – τα 80 διαφορετικά τρόφιμα που τους παρουσιάστηκαν.
Για να διασφαλίσουν ότι η βαθμονόμηση θα είναι αξιόπιστη, οι ερευνητές είπαν στους εθελοντές ότι θα τους δώσουν μια μερίδα από τα δυο τρόφιμα που θα κατατάξουν πρώτα, και όντως μετά το πέρας των τομογραφιών τους σέρβιραν τα αντίστοιχα πιάτα. Μετά από έλλειψη ύπνου, φάνηκε ότι τα πλούσια σε θερμίδες τρόφιμα ήταν πιο επιθυμητά.
Μεταιχμιακή απάντηση
Τα αποτελέσματα προσφέρουν μια εξήγηση της εγκεφαλικής λειτουργίας και της συσχέτισης ύπνου και αυξημένου βάρους. Υποστηρίζεται λοιπόν πως η αϋπνία μειώνει τις εποκαλούμενες ανωτέρας τάξης δυνάμεις (higher order brain powers), οπότε οδηγεί σε υπεραντίδραση από πιο πρωτόγονα τμήματα του εγκεφάλου.
Η μειωμένη δραστηριότητα σε ανώτερες περιοχές του φλοιού, σε συνδυασμό με την υπερβολική υποφλοιώδη μεταιχμιακή ανταπόκριση, οδηγεί σε επιλογές φαγητών που προκαλούν αύξηση του βάρους. Ο συνδυασμός αυτών των δραστηριότητων μπορεί να οδηγήσει προφανώς σε φτωχές διατροφικές επιλογές.
Υποστηρίζεται εν ολίγοις, ότι οι δυνάμεις μας έναντι του φαγητού αμβλύνονται από την έλλειψη ύπνου, καθώς η τροποποιημένη εγκεφαλική δραστηριότητα και λήψη αποφάσεων μπορεί να εξηγήσει γιατί όσοι κοιμούνται λίγο τείνουν να γίνουν υπέρβαροι ή παχύσαρκοι.
Γιώργος Μίλεσης, MSc
Κλινικός Διαιτολόγος Διατροφολόγος
georgemiles9@gmail.com; milesis@diatistrofis.gr
Source
Greer SM, Goldstein AN, Walker MP. The impact of sleep deprivation on food desire in the human brain, Nature Communications 2013, 4: 2259. DOI:10.1038/ncomms3259.
