Γιατί να επιλέξω γλυκαντικά;

Η επιστημονική βιβλιογραφία φαίνεται πως συντείνει στο ότι η χρήση τροφίμων και ποτών με ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά συμβάλει στην προσπάθεια αποκατάστασης και διατήρησης υγιούς βάρους. Πρόσφατη μελέτη μάλιστα, υποδεικνύει πως η αντικατάσταση της ζάχαρης σε αναψυκτικά με ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά μείωσε το Δείκτη Μάζας Σώματος νεαρών ενηλίκων (Hendriksen MA, 2011).

Επιπλέον, το 2012, η Ακαδημία Διατροφής και Διαιτολογίας υποστήριξε στην επίσημη θέση της ότι «η ασπαρτάμη και τα προϊόντα που περιέχουν ασπαρτάμη, στα πλαίσια ενός διαιτολογίου για τη μείωση ή τη διατήρηση του βάρους, μπορούν να βοηθήσουν τους ανθρώπους να μειώσουν το βάρος τους ή να το διατηρήσουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα» (AND, 2012).

Τα ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά δεν αποτελούν σε καμία περίπτωση «μαγικά χαπάκια» που θα λύσουν από μόνα τους το πρόβλημα του ελέγχου του βάρους, σίγουρα όμως αποτελούν ένα αξιόλογο όπλο στη μάχη κατά του υπερβάλλοντος βάρους και της παχυσαρκίας και συμβάλλουν στη μείωση της ενεργειακής πρόσληψης και τον έλεγχο βάρους.

Σακχαρώδης διαβήτης και ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά
Οι συστάσεις για τη διαχείριση του σακχαρώδη διαβήτη συμπεριλαμβάνουν έλεγχο της καθημερινής (και ανά γεύμα) κατανάλωσης υδατανθράκων, καλές διατροφικές επιλογές και εμπειρική εκτίμηση των κινήσεων για επίτευξη του γλυκαιμικού ελέγχου.
Η επιλογή ολιγοθερμιδικών γλυκαντικών αντί των θερμιδογόνων γλυκαντικών στοχεύει στο να περιοριστεί η πρόσληψη απλών υδατανθράκων, όπως π.χ. η ζάχαρη (ADA, 2011). Επιπλέον, η Αμερικανική Ακαδημία Διατροφής και Διαιτολογίας κατέληξε σε μια ανασκόπηση του 2010 ότι τα ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά δεν επηρεάζουν τη γλυκαιμική απόκριση – δεν αυξάνουν δηλαδή τη γλυκόζη αίματος μεταγευματικά και δεν προκαλούν κάποια διφορούμενη επίδραση στη γλυκαιμική απάντηση – σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη (Franz MJ et al, 2010).

Οδοντική υγεία
Αποδεικνύεται ότι τα ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά δεν μπορούν να μεταβολιστούν από τα βακτήρια του στόματος ώστε να προκαλέσουν παραγωγή οξέων. Μερικά από αυτά τα οξέα μπορούν να εξουδετερωθούν από το σάλιο, αλλά χωρίς τακτική στοματική φροντίδα, τα εναπομείναντα οξέα προκαλούν απομεταλλοποίηση των δοντιών και οδηγούν σε τερηδόνα. Στην κατεύθυνση αυτή, η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλείας Τροφίμων (EFSA) υποστηρίζει ότι οι τσίχλες με ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά βοηθούν στη διατήρηση της μεταλλοποίησης των δοντιών και στην εξουδετέρωση των οξέων (EFSA, 2009).

Ασφάλεια ολιγοθερμιδικών γλυκαντικών υλών

Ως πρόσθετα τροφίμων, τα ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά υπόκεινται σε αυστηρούς επαναλαμβανόμενους ελέγχους (βλ. πίνακα) από οργανισμούς αρμόδιους για θέματα ασφάλειας τροφίμων, όπως η Ευρωπαική Αρχή για την Ασφάλεια Τροφίμων (EFSA) και ο Αμερικάνικος Οργανισμός Φαρμάκων (FDA).

Μάλιστα, μετά τους διεξοδικούς ελέγχους για την αρχική τους έγκριση, οι αρμόδιες αρχές επαναλαμβάνουν συστηματικά αξιολογήσεις ασφάλειας ώστε να λαμβάνουν υπόψη τα νέα δεδομένα. Έτσι, το Δεκέμβριο του 2013 η Ευρωπαική Αρχή για την Ασφάλεια τροφίμων (EFSA) μετά τη διεξοδική μελέτη όλων των στοιχείων που αφορούν την γλυκαντική ύλη ασπαρτάμη επιβεβαίωσε την ασφαλή χρήση της από το γενικό πληθυσμό εντός των προτεινόμενων συστάσεων (EFSA, 2013).

Κατά την αξιολόγηση ασφαλείας από την EFSA, ορίζεται η τιμή Αποδεκτής Ημερήσιας Πρόσληψης (Acceptable Daily Intake, ADI) για κάθε ολιγοθερμιδικό γλυκαντικό, που αντιστοιχεί στην ποσότητα που μπορεί να καταναλωθεί με ασφάλεια σε καθημερινή βάση και εφ’ όρου ζωής. Πλήθος μελετών επιβεβαιώνουν ότι η ποσότητα των γλυκαντικών που καταναλώνουμε είναι στην πραγματικότητα χαμηλότερη από τις τιμές ADI (Academy of Nutrition and Dietetics, 2012).

Υποστηρίζεται λοιπόν, ότι τα ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά μπορούν να καταναλώνονται με ασφάλεια από όλες τις πληθυσμιακές ομάδες, συμπεριλαμβανομένων των γυναικών κατά την εγκυμοσύνη ή το θηλασμό, των παιδιών και των ασθενών με σακχαρώδη διαβήτη. Εξαίρεση αποτελούν οι ασθενείς με φαινυλκετονουρία, που δεν μπορούν να καταναλώσουν τρόφιμα ή ποτά που περιέχουν ασπαρτάμη (Academy of Nutrition and Dietetics, 2012).

Παρόλο που τα ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά καταναλώνονται με ασφάλεια για περισσότερο από έναν αιώνα κατά περιόδους εμφανίζονται διάφορες μελέτες που συσχετίζουν τα γλυκαντικά αυτά με επιπτώσεις στην υγεία, (όπως π.χ. ο καρκίνος, νευρολογικά συμπτώματα, εκδηλώσεις υπερευαισθησίας ή δυσθυμίας). Ωστόσο, οι αρμόδιες αρχές και φορείς υγείας δεν συμφωνούν. Ενδεικτικά, το Εθνικό Ινστιτούτο καρκίνου των ΗΠΑ αναφέρει ότι οι ολιγοθερμιδικές γλυκαντικές ύλες δεν συνδέονται με κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου στον άνθρωπο, ενώ και η πρόσφατη έκθεση της EFSA για την ασπαρτάμη κατέρριψε ουσιαστικά πολλούς μύθους σχετικά με το γνωστό γλυκαντικό. Πέραν αυτού, ανασκόπηση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Διατροφικών Πληροφοριών (European Food Information Council, EUFIC) αναφέρει ότι οι προβληματισμοί αυτοί δεν υποστηρίζονται από καλοσχεδιασμένες μελέτες.

Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι η κατανάλωση απλών σακχάρων μέσα στη συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη, σε συνδυασμό με τη χρήση ολιγοθερμιδικών γλυκαντικών, μας βοηθά να διατηρήσουμε τη γλυκιά γεύση στη ζωή μας αποφεύγοντας της συνέπειες της υπερκατανάλωσης απλών σακχάρων. Τα τρόφιμα και ποτά με ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά αποτελούν πλέον ένα ασφαλές, αναπόσπαστο κομμάτι της διατροφής μας και ένα ισχυρό όπλο στη μάχη κατά του διαβήτη και της παχυσαρκίας παρέχοντας δυνατότητες επιλογής σε άτομα που αναζητούν τη γλυκιά γεύση χωρίς να επηρεάζεται το βάρος ή το σάκχαρο του αίματος τους.

Επιμέλεια:
Επιστημονική ομάδα «δια…της Τροφής»

References

• Academy of Nutrition and Dietetics (2012). Position of Academy of Nutrition and Dietetics: Use of Nutritive and Nonnutritive sweeteners. J Acad Nutr Diet.; 112:739-58American Heart Association and the American Diabetes Association. Nonnutritive Sweeteners: Current Use and Health Perspectives. A Scientific Statement From the American Heart Association and the American Diabetes Association. Circulation. 2012;126:509-519.
• American Diabetes Association (2012). Standards of medical care in diabetes–2012. Diabetes Care; 35(suppl 1):S11–S63
• European Food Safety Authority (2009). Scientific Opinion on the substantiation of health claims related to sugar free chewing gum and dental and oral health, including gum and tooth protection and strength (ID 1149), plaque acid neutralisation (ID 1150), maintenance of tooth mineralisation (ID 1151), reduction of oral dryness (ID 1240), and maintenance of the normal body weight (ID 1152) pursuant to Article 13(1) of Regulation (EC) No 1924/2006. The EFSA Journal 7(9):1271
• European Food Safety Authority (2012). Register of questions. (Mandate number: M20100265; Question number: EFSAQ201000943). Available here (Accessed 1st August, 2012).
• European Food Safety Authority (2013). Scientific Opinion on the re-evaluation of aspartame (E 951) as a food additive EFSA Journal 2013;11(12):3496
• Franz MJ, Powers MA, Leontos C, Holzmeister LA, Kulkarni K, Monk A, Wedel N, Gradwell E (2010). The evidence for medical nutrition therapy for type 1 and type 2 diabetes in adults. J Am Diet Assoc; 110:1852–89
• Hendriksen MA, Tijhuis MJ, Fransen HP, Verhagen H & Hoekstra J (2011). Impact of substituting added sugar in carbonated soft drinks by intense sweeteners in young adults in the Netherlands: example of a benefit risk approach. European Journal of Nutrition 50:41–51.
• Johnson RK, Appel LJ, Brands M, Howard BV, Lefevre M, Lustig RH, Sacks F, Steffen LM, Wylie-Rosett J; on behalf of the American Heart Association Nutrition Committee of the Council on Nutrition, Physical Activity, and Metabolism and the Council on Epidemiology and Prevention (2009). Dietary sugars intake and cardiovascular health: a scientific statement from the American Heart Association. Circulation; 120: 1011–1020.