Αλήθεια, εσείς τι σχέση έχετε με τη γλυκιά γεύση; Mήπως τη θεωρείτε τη μεγάλη σας αδυναμία, ή το μεγάλο πρόβλημα όταν προσπαθείτε να περιορίσετε κάπως την ποσότητα της τροφής που καταναλώνετε, αφού αν δεν έχει γλυκιά γεύση το φαγητό/ ποτό, δεν είναι… «γευστικό»; Δεδομένου του ότι η προτίμηση για τη γλυκιά γεύση έχει ρίζες στη βρεφική ηλικία, δεν είναι τόσο εύκολο να ζητήσουμε από κάποιον να αλλάξει προτιμήσεις στην ενήλικη ζωή.
Η θέση των απλών σακχάρων στη διατροφή μας
Τα απλά σάκχαρα όπως η ζάχαρη και το μέλι χρησιμοποιούνται ευρέως στη μαγειρική και τη ζαχαροπλαστική, ενώ και η βιομηχανία τροφίμων τα προσθέτει σε πολλά προϊόντα για να βελτιώσει τη γεύση και την υφή τους. Επειδή, λοιπόν, τα απλά σάκχαρα απαντώνται τελικά σε πλήθος τροφίμων πρέπει η κατανάλωσή τους να γίνεται με μέτρο, και πάντα στα πλαίσια ενός ισορροπημένου διαιτολογίου, ώστε, για παράδειγμα, να μην διαταράσσεται το «ενεργειακό ισοζύγιο» και να μην αυξάνεται το σωματικό βάρος.
Γεννάται λοιπόν το ερώτημα, πόσα σάκχαρα μπορεί κανείς να καταναλώνει; Αν και η απάντηση δεν είναι πάντοτε απλή, με δεδομένο ότι οι ανάγκες των ανθρώπων σε ενέργεια και τα διάφορα θρεπτικά συστατικά ποικίλουν, πολλοί οργανισμοί υγείας δίνουν συστάσεις ώστε να καθοδηγούν τις διατροφικές επιλογές του πληθυσμού, συστήνοντας τη μείωση των προσλαμβανόμενων σακχάρων στη διατροφή μας.
Ποιος είναι ο ρόλος των ολιγοθερμιδικών γλυκαντικών;
Εύλογα αναρωτιέται, λοιπόν, κανείς, πώς μπορεί να περιορίσει την κατανάλωση πρόσθετων σακχάρων στη διατροφή του, όταν δυσκολεύεται να στερηθεί τη γλυκιά γεύση; Το 2012, ο Αμερικανικός Διαβητολογικός Σύλλογος (American Diabetes Association) και ο Αμερικανικός Καρδιολογικός Σύλλογος (American Heart Association) υποστήριξε σε επίσημη θέση του ότι «όταν τα μη θερμιδογόνα γλυκαντικά αντικαθιστούν τα πρόσθετα σάκχαρα σε τρόφιμα και ροφήματα, μπορούν πιθανόν να συνεισφέρουν στην επίτευξη και τη διατήρηση ενός φυσιολογικού σωματικού βάρους». Επιπλέον, υποστήριξαν πως τα ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά, όπως η ασπαρτάμη, επιτρέπουν καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο, εφόσον δεν έχουν καμία επίδραση στη γλυκαιμική απόκριση, δεν επηρεάζουν δηλαδή τα επίπεδα σακχάρου και ινσουλίνης στο αίμα σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη.
Συμπεραίνει λοιπόν κανείς ότι για να μην στερηθεί τη γλυκιά γεύση, και να αποφύγει παράλληλα την υπερκατανάλωση απλών σακχάρων, μπορεί να χρησιμοποιήσει τις ολιγοθερμιδικές γλυκαντικές ύλες (NNS, non-nutritive sweeteners) που πρακτικά αποδίδουν ελάχιστη ενέργεια και δεν επηρεάζουν τις τιμές του σακχάρου του αίματος (Franz MJ et al, 2010).
Χαρακτηριστικά των Ολιγοθερμιδικών Γλυκαντικών υλών
Κατά την Ευρωπαϊκή Νομοθεσία (ΕΚ 1333/2008, 1129/2011, 1131/2011), τα γλυκαντικά αυτά (NNS) ανήκουν στα πρόσθετα τροφίμων, είναι από 30-30.000 φορές γλυκύτερα από τη ζάχαρη και χρησιμοποιούνται σε πολύ μικρές ποσότητες για να την αντικαταστήσουν, πλήρως ή μερικώς, σε μεγάλη ποικιλία αναψυκτικών, παγωτών, γιαουρτιών, κρεμών, αρτοσκευασμάτων, τσιχλών κ.α.
Στα NNS συμπεριλαμβάνονται μεταξύ άλλων, η ασπαρτάμη (Ε951), η ακετοσουλφάμη-Κ (Ε950), το κυκλαμικό οξύ (Ε952), η σουκραλόζη (Ε955), η σακχαρίνη (Ε954) και οι γλυκοζίτες στεβιόλης/ στέβια (Ε960). Ωστόσο, κανένα από τα ανωτέρω δεν μπορεί να αποδώσει τη χαρακτηριστική γλυκύτητα της ζάχαρης, αλλά και να επηρεάσει π.χ. την υφή του τελικού προϊόντος (EUFIC, 2012). Για το λόγο αυτό, συνήθως χρησιμοποιούνται μίγματα δύο ή περισσοτέρων ολιγοθερμιδικών γλυκαντικών, ή συνδυάζονται με θερμιδικά γλυκαντικά, όπως η ζάχαρη, η γλυκόζη, η φρουκτόζη και οι πολυόλες (μαλτιτόλη, ισομαλτόζη, μαννιτόλη, σορβιτόλη, ξυλιτόλη).
Επιμέλεια:
Επιστημονική ομάδα «δια…της Τροφής»
References
- American Diabetes Association (2008). Nutrition recommendations and interventions for diabetes. A position statement of the American Diabetes Association. Diabetes Care; 31(suppl 1):S61-S78.
- EUFIC. Ολιγοθερμιδικές Γλυκαντικές Ύλες: Οφέλη και Ασφάλεια http://www.eufic.org/article/el/page/RARCHIVE/expid/Benefits_Safety_Low_Calorie_Sweeteners/
- Franz MJ, Powers MA, Leontos C, Holzmeister LA, Kulkarni K, Monk A, Wedel N, Gradwell E (2010). The evidence for medical nutrition therapy for type 1 and type 2 diabetes in adults. J Am Diet Assoc; 110:1852–89
- National Cancer Institute. Artificial Sweeteners and Cancer. http://www.cancer.gov/cancertopics/factsheet/Risk/artificial-sweeteners
- U.S. Food and Drink Administration (2012). Food and color additive petitions under review. Available here (Accessed 1st August, 2012).
