Ο Κρόκος είναι ένα διαδεδομένο φυτό της Μεσογειακής λεκάνης το όνομά του είναι Crocus sativus δηλαδή ό κρόκος ο ήμερος. Είναι βολβώδες φυτό και αναπαράγεται με βολβούς και όχι με σπόρους και ανήκει στην Οικογένεια των Ιριδίων. Τα λουλούδια κρόκων είναι πολύ εντυπωσιακά και όμορφα. Ο κρόκος καλλιεργείται για τις πολύτιμες χρωστικές του που χρησιμεύουν τόσο στην μαγειρική ως καρύκευμα όσο και στην παραδοσιακή ιατρική. Επιστημονικές έρευνες τα τελευταία χρόνια το παρουσιάζουν ως ένα σημαντικό φυτό λόγω της φυτο-χημικής σύνθεσης των στιγμάτων του άνθους του, τα οποία είναι εντυπωσιακά μεγάλα (25-30 χιλ) και εξέχουν του άνθους στην περίοδο της πλήρους άνθησης. Τα εντυπωσιακά στίγματα είναι και το πιθανότερο αγρονομικό χαρακτηριστικό όπου κάποια φυτά κρόκου από ενδημικά και αυτοφυή επιλέχθηκαν και εξελίχθηκαν σε καλλιεργούμενα. Το σαφράν που αποκαλούμε το φυτό αν και βασικά αναφερόμαστε διεθνώς στο προϊόν σαφράν (τα στίγματα του άνθους) είναι το ακριβότερο καρύκευμα, λόγω του κόστους της συγκομιδής του . Περισσότερα από 150.000 λουλούδια και 400 ώρες της εργασίας παράγουν μόνο 650γρ σαφράν.

Η σύστασή του κρόκου

Ο κρόκος η το σαφράν όπως αποκαλείτε και εμπορικά περιέχει περισσότερο από 150 πτητικές και αρωματικές ενώσεις. Οι πτητικές ουσίες που του προσδίδουν το έντονο άρωμα ξεπερνούν τις τριάντα (30) και είναι κυρίως τερπένια, τερπενικές αλκοόλες και εστέρες. Στις μη-πτητικές ουσίες περιλαμβάνονται οι κροκίνες που είναι υπεύθυνες για το κόκκινο έως το καφεκόκκινο χρώμα των στιγμάτων η κροκετίνη και η πικροκροκίνη. Η πικροκροκίνη είναι μια πρόδρομη ουσία της σαφρανάλης, μιας σημαντικής ουσίας που η συγκέντρωσή της στα στίγματα αποτελεί ποιοτικό δείκτη στο χρηματιστήριο της αγοράς του κρόκου. Έχει επίσης πολλά άλλα ενεργά συστατικά, πολλά από τα οποία είναι καρωτινοειδή συμπεριλαμβανομένου της ζεαξανθίνης του λυκοπενίου και των α,β- καροτένιων.

Γενικά θα ξέρουμε ότι τα χαρακτηριστικά συστατικά του κρόκου είναι η κροκίνη – (υπεύθυνη για το χρώμα), η πικροκροκίνη – (υπεύθυνη για η πικρή γεύση), και η σαφρανάλη – (υπεύθυνη για τη μυρωδιά και το άρωμα)..

Ο κρόκος ως συμπλήρωμα διατροφής

Μέσα από τις ερευνητικές εργασίες και μελέτες σχετικά με την χρήση του κρόκου και πιο συγκεκριμένα των στιγμάτων του έχουν προκύψει αποτελέσματα που επιβεβαιώνουν εν πολλής την χρήση του κρόκου στην παραδοσιακή Ιατρική. Σύμφωνα με την παραδοσιακή Ιατρική ο κρόκος χρησιμοποιούνταν ως καρδιο-προστατευτικό, αντισπασμωδικό, καταπραϋντικό, αντιφλεγμονώδες και βελτιωτικό νοητικής λειτουργίας. Βέβαια η επιστήμη προχώρησε πολύ περισσότερο από μια επιβεβαίωση της παραδοσιακής Ιατρικής και σήμερα έχουμε εργασίες και αποτελέσματα για την ευεργετικότητα των συστατικών του κρόκου. Από τις ερευνητικές εργασίες προκύπτει πως ο κρόκος μπορεί να λειτουργήσει αντιοξειδωτικά και να αποτελέσει «εν πρώτοις» φυτικό συμπλήρωμα διατροφής κυρίως για την αντιοξειδωτική του δράση που κατά τις έρευνες οφείλεται κυρίως στη κροκίνη. Χάρις λοιπόν στην δράση του αυτή μπορεί να λειτουργήσει και ως ενισχυτικό της νοητικής λειτουργίας.

Ενισχυτικό της νοητικής λειτουργίας

Υπάρχουν αναφορές για βελτίωση της νοητικής λειτουργίας από την χρήση του κρόκου σε ζωικά πρότυπα και ιδιαίτερα για την δραστικότητα της κροκίνης και της κροκετίνης ιδιαίτερα δε σε περιπτώσεις απώλειας νευρώνων. Η απώλεια νευρώνων είναι μια εκφυλιστική διαδικασία συνέπεια του οξειδωτικού στρες που προκαλούν οι ελεύθερες ρίζες και ο τρόπος ζωής και διατροφής με την πάροδο του χρόνου. Η απώλεια νευρώνων σε ευδιάκριτες περιοχές του εγκεφάλου συνδέεται συχνά με την απώλεια μνήμης και την δυσλειτουργία των γνωστικών λειτουργιών. Τέτοιες διαταραχές συνέπεια του οξειδωτικού στρες έχουν αποδοθεί και στην γεροντική άνοια Η άνοια είναι μία διανοητική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από την απώλεια διανοητικής δυνατότητας που περιλαμβάνει μια αμετάβλητη εξασθένιση της μνήμης. Η πιο κοινή αιτία άνοιας είναι η ασθένεια Alzheimer (AD), η οποία συνδέεται με απώλεια νευρώνων.

Το σαφράν έχει χρησιμοποιηθεί από διάφορους ερευνητές στην περίπτωση και της ασθένειας Alzheimer και μάλιστα και από Έλληνες ερευνητές οι οποίοι καταλήγουν στο ότι τα φυτοχημικά του κρόκου έχουν αντιοξειδωτικές, αντιαμυλοειδικές, ανασταλτικές ιδιότητες απέναντι στις εκφυλιστικές διαδικασίες των νευρώνων και ως εκ τούτου ενισχυτική ως προς τη μνήμη δράση και μπορούν να βοηθήσουν ανάλογες καταστάσεις νοητικών δυσλειτουργιών.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Abe K, Sugiura M. Ymaguchi S, Shoyama Y, Saito H,Saffron extract prevents acetaldehyde-induced inhibition of long-term potentiation in the rat dentate gyrus in vivo,Brain Res, 851, 1999, 287-9.

2. Abe K, Saito H, Effects of saffon and its constituent crocin on learning behavior and long-term potentiation,Phytother Res, 14, 2000, 149-52.

3. Abdullaev FJ, Biological effects of saffron, Biofactors, 4,1993, 83-6.

4. Ahmad AS (2005). Biological Properties and Medicinal Use of Saffron.Pharmacol. Biochem. Behavior., 81: 805-813.

5. Akhondzadeh S, Fallah Pour H, Afkham K, Jamshidi AH,Khalighi-Cigarodi F, Comparison of Crocus sativus L. and imipramine in the treatment of mild to moderate depression: a pilot double-blind randomized trial, BMC Complement Altern Med 4, 2004,12.

6. Assimopoulou AN, Sinakos Z, Papageorgiou VP (2005). Radical scavenging activity of Crocus sativus L. extract and its bioactive constituents. Phytother. Res., 19: 997-1000.

7. Hosseinzadeh H, Karimi GH, Niapoor M, Antidepressant effects of Crocus sativus stigma extracts and its constituents, crocin and safranal, in mice, Acta Hort, 650,2004, 435-45.

8. Karimi G, Hosseinzadeh H, Khaleghpanah P, Study of antidepressant effect of aqueous and ethanolic extract ofCrocus sativus in mice, Iran J Basic Med Sci, 4, 2001, 11-5.

9. Liakopulou-Kyriakides M, Kyriakides DA, Crocus sativus-Biological active Constituents, Stud Nat Prod Chem, 26, 2002, 293-312.

10. Noorbala AA, Akhondzadeh S, Tamacebi-Pour N,Jamshedi AH, Hydro-alcoholic extract of Crocus sativus L.versus fluoxetine in the treatment of mild to moderatedepression: a double-blind randomized pilot trial, J Ethnopharmacol, 97, 2005, 281-284.

11. Tarantilis PA, Morjani H, Polissou M, Manafait M (1994). Inhibition of growth and induction of differentiation of promyelocytic leukemia (HL- 60) by carotenoids from Crocus sativus L. Anticancer Res., 14: 1913– 1918.

12. Zhang Y, Sugiura M, Saito H, Shoyama Y, Acute effects of Crocus sativus L. on passive avoidance performance in mice, Biol Pharmacol Bull, 17,1994, 217-21.

13. Παπανδρέου Μ 2010.Mελέτη του ρόλου συστατικών των στύλων του φυτού Crocus sativus και άλλων ενδημικών ειδών crocus σε νευροπροστατευτικούς μηχανισμούς με έμφαση στη νόσο του Αzheimer. Διδακτορική Διατριβή Πανεπιστήμιο Πατρών Σελ.279

 

Αποποίηση

Αυτό το κείμενο δεν προορίζεται για διάγνωση, πρόληψη ή θεραπεία. Το περιεχόμενο του είναι για καθαρά ενημερωτικούς σκοπούς και δεν έχει σκοπό να αντικαταστήσει τις συστάσεις του γιατρού ή αναγνωρισμένου επαγγελματία στον τομέα της υγείας.

Γεώργιος Ζακυνθινός Phd.

Αναπληρωτής Καθηγητής

Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων, ΤΕΙ Καλαμάτας

gzakyn@yahoo.gr