Τι είναι ;
Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (ΣΠΩ) είναι ένα σύνολο συμπτωμάτων που σχετίζεται με τη δυσλειτουργία των ωοθηκών. Εμφανίζεται κυρίως σε γυναίκες που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία σε ποσοστό 5-10% και αποτελεί τη κύρια αιτία στειρότητας (INCIID). Κάποια από τα συμπτώματα που μπορεί να παρουσιάσουν οι γυναίκες που έχουν το σύνδρομο είναι: διαταραχές κύκλου (ανοωρρηκτικος κύκλος), αύξηση ανδρικών ορμονών (τεστοστερόνη, ανδροστερόνη και DHEAS), ακμή (λιπαρό δέρμα), τριχοφυΐα (στο πρόσωπο, κοιλιά, στήθος), παχυσαρκία (συνήθως κεντρική παχυσαρκία με λίπος συγκεντρωμένο στη περιοχή της κοιλιάς), μικροκυστική μορφολογία ωοθηκών και στειρότητα (4).
Χαρακτηριστικά του Συνδρόμου Πολυκυστικών Ωοθηκών
Ως ορισμός
• Ολιγοεμμηνόρροια
• Υπερανδρογονισμό, ακμή ή υπερτρίχωση
• Υπερανδρογοναιμία: αυξημένα επίπεδα συνολικής ή ελεύθερης τεστοστερόνης ή DHEA-S
Συχνά παρουσιάζονται
• Ινσουλινοαντίσταση
• Υπερινσουλιναιμία
• Αυξημένη αναλογία LH/FSH
• Παχυσαρκία στη περιοχή της κοιλιάς
• Πολυκυστική μορφολογία ωοθηκών( υπερηχογράφημα)
• Στειρότητα, DHEA-S, dihydroepiandrosterone-sulfate; LH, luteinizing hormone; FSH, follicle-stimulating
Η ακριβής αιτιολογία της εμφάνισης του συνδρόμου δεν έχει ακόμα αποσαφηνιστεί αλλά γίνονται πολλές μελέτες πάνω σε αυτό καθώς πιθανολογείται να παρουσιάζει κληρονομικότητα.
Αντιμετώπιση-Πρόληψη
Εφόσον λοιπόν οι γυναίκες που έχουν ΣΠΩ έχουν αυξημένη προδιάθεση για εμφάνιση ινσουλινοαντίστασης και κατά συνέπεια ΣΔ2 στο μέλλον, θα πρέπει να ελέγχονται περιοδικά με σχετικές εξετάσεις που αφορούν το ΣΔ2 και να τροποποιήσουν προληπτικά τη συμπεριφορά τους σε ότι αφορά τη διατροφή και την άσκηση (7), (8).
Συγκεκριμένα η απώλεια βάρους (5-7% του αρχικού βάρους) σε παχύσαρκες και υπέρβαρες γυναίκες έχει φάνει ότι μειώνει τα συμπτώματα του συνδρόμου (ακμή, τριχοφυΐα, ινσουλινοαντίσταση) και κατά συνέπεια δρα προληπτικά έναντι στην εμφάνιση του ΣΔ2(9).
Ενώ σε γυναίκες με φυσιολογικό βάρος η τροποποίηση της διατροφικής συμπεριφοράς και η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας έχει πολλαπλά οφέλη στη γενικότερη υγεία (και στο ΣΠΩ) και δρα προληπτικά έναντι της εμφάνισης του ΣΔ2 (7).
Ανεξάρτητα όμως από το σωματικό βάρος η υιοθέτηση μιας ισορροπημένης διατροφής σε συνδυασμό με τακτική σωματική άσκηση πρέπει να χαρακτηρίζει όλες τις γυναίκες με ΣΠΩ.
Διατροφή
Έτσι οι συστάσεις όσον αφορά τη διατροφή για τη πρόληψη εμφάνισης ΣΔ2 είναι οι εξής:
- Ισορροπημένη διατροφή με ποικιλία τροφίμων όπως φρούτα, λαχανικά,
- προϊόντα ολικής αλέσεως, άπαχα γαλακτοκομικά προϊόντα, άπαχο κρέας, ψάρι και πουλερικά.
- Αύξηση της πρόσληψης φυτικών ινών συγκεκριμένα συστήνονται 20- 35γρ την ημέρα. Τα φρούτα, λαχανικά , όσπρια και προϊόντα ολκής αλέσεως αποτελούν καλές πηγές φυτικών ινών.
- Προτίμηση λιγότερο λιπαρών επιλογών και περιορισμός του κορεσμένου
- λίπους (ζωικό λίπος, fast food, πλήρη γαλακτοκομικά , πολυτηγανισμένα
- τρόφιμα, τυποποιημένα τρόφιμα, γλυκά, σνάκ)
- Περιορισμός της ζάχαρης
- Έλεγχος διατροφικών ετικετών( θερμιδική αξία ανά μερίδα, περιεκτικότητα σε ολικό και κορεσμένο λίπος, σε ζάχαρη και σε αλάτι)
- Περιορισμός αλατιού (στο μαγείρεμα και στην επιλογή τροφίμων με μεγάλη περιεκτικότητα σε αλάτι όπως τα πατατάκια, κράκερ, κονσέρβες τροφίμων, έτοιμα φαγητά, σάλτσες
- Αύξηση κατανάλωσης νερού 1.5-2 λίτρα/ ημέρα
Συμπερασματικά λοιπόν οι γυναίκες που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία θα πρέπει πρώτα να κάνουν ένα έλεγχο για την ύπαρξη του Συνδρόμου των Πολυκυστικών Ωοθηκών. Εφόσον το σύνδρομο υπάρχει τότε θα πρέπει για λόγους προληπτικούς να ελέγχονται περιοδικά με σχετικές αιματολογικές εξετάσεις που αφορούν το ΣΔ2 και παράλληλα να υιοθετήσουν μια ισορροπημένη διατροφή που να χαρακτηρίζεται από ποικιλία τροφίμων, μειωμένη πρόσληψη λιπαρών τροφών, μειωμένη πρόσληψη αλατιού και ζάχαρης και ταυτόχρονη αύξηση της σωματικής δραστηριότητας. Έτσι συνδυάζοντας μία ισορροπημένη διατροφή με σωματική άσκηση, οι γυναίκες με ΣΠΩ μπορούν να μειώσουν τα συμπτώματα του ΣΠΩ, τη πιθανότητα εμφάνισης του ΣΔ2 και να βελτιώσουν την γενικότερη υγεία του οργανισμού.
Μαρία Σαρικά
Διαιτολόγος- Διατροφολόγος