Το πλούσιο σε λίπος φαγητό αυξάνει δεδομένα τον κίνδυνο ιατρικών προβλημάτων, όπως τα καρδιαγγειακά προβλήματα, αλλά παράλληλα φαίνεται πως μπορεί να αυξάνει και τις πιθανότητες εκδήλωσης κατάθλιψης και νευροψυχιατρικών διαταραχών.
Όσο τραβηγμένο κι αν ακούγεται, μια σειρά πρόσφατων μελετών συντείνουν στην ίδια κατεύθυνση: το (πολύ) λίπος μπορεί να προκαλέσει σημεία φλεγμονής στον εγκέφαλο, νευρολογικές διαφοροποιήσεις και τελικά αλλαγές στη συμπεριφορά μας!
Το πρόβλημα ξεκινά από το έντερο;
Οι Bruce-Keller et al [1] πρότειναν ως ενδιάμεσο τις αλλαγές της μικροβιακής χλωρίδας του εντέρου (σ.σ. μικροβίωμα) που συντελούνται από την πολύ λιπαρή διατροφή. Η επιστημονική βιβλιογραφία φανερώνει πως οι αλλαγές του μικροβιώματος μπορεί να ευθύνονται για αυξημένη ευαισθησία σε λοιμώξεις και νόσους, συμπεριλαμβανομένων των νευροψυχιατρικών προβλημάτων.
Οι ερευνητές, μεταμοσχεύοντας μικροβίωμα από ποντίκια-δότες (σε πολύ λιπαρή δίαιτα) σε μη παχύσαρκα ποντίκια-λήπτες (σε φυσιολογική δίαιτα), έδειξαν ότι η αλλαγή της εντερικής χλωρίδας προκαλεί πολλαπλές μεταβολές στη συμπεριφορά, όπως π.χ. ανησυχία, προβλήματα μνήμης και επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές. Επιπλέον, αυξήθηκε η διαπερατότητα του εντέρου και οι εστίες φλεγμονής. Τέλος, παρατηρήθηκαν σημεία φλεγμονής στον εγκέφαλο, που ενδεχομένως ευθύνονται και για την τροποποίηση της συμπεριφοράς. Το εντυπωσιακότερο όμως εύρημα είναι ότι οι διαφοροποιήσεις αυτές στη χημεία του εγκεφάλου συμβαίνουν ακόμα και χωρίς την παρουσία παχυσαρκίας!
Μπορεί το λίπος να επηρεάσει τη δράση φαρμάκων;
Παρόμοια, οι Zemdegs et al [2] έδειξαν ότι το αυξημένο σωματικό βάρος και το υψηλό σάκχαρο αίματος – ως αποτέλεσμα της δίαιτας πλούσιας σε λίπος – μπορεί να προκαλέσει ανησυχία, σημεία κατάθλιψης και μετρήσιμες αλλαγές στον εγκέφαλο ποντικών. Επιπλέον, οι ευεγερτικές δράσεις των αντικαταθλιπτικών αμβλύνθηκαν σε ποντίκια που κατανάλωσαν πολύ πλούσια σε λίπος δίαιτα. Αντίθετα, όταν διακόπηκε η σίτιση τους με πολύ λίπος, υποχώρησαν οι μεταβολικές διαταραχές και τα νευρολογικά συμπτώματα. Κάτι που, σύμφωνα με τους ερευνητές μπορεί να βρει εφαρμογή στη θεραπευτική προσέγγιση διαβητικών ασθενών τύπου 2, που συχνά εκδηλώνουν κατάθλιψη.
Επηρεάζεται η γνωσιακή λειτουργία;
Οι έρευνες επεκτείνονται ακόμα και σε μικρότερες ηλικίες. Σε ζωικό μοντέλο με νεαρά ποντίκια [3] η σίτιση με δίαιτα πλούσια σε λίπος προκάλεσε αύξηση της ανησυχίας, δυσκολία ανάκλησης και μαθησιακά προβλήματα.
Εξετάζοντας τη χημεία του εγκεφάλου τους προέκυψε ότι τα επίπεδα ντοπαμίνης (σ.σ. ορμόνη που εμπλέκεται στο εγκεφαλικό σύστημα ανταμοιβής και εκμάθησης) αυξάνουν τις δυο πρώτες εβδομάδες της λιπαρής δίαιτας, αλλά επιστρέφουν στα φυσιολογικά αμέσως μετά. Με άλλα λόγια, η ανταμοιβή για τη χρήση λιπαρού φαγητού διαρκεί για λίγο, χωρίς να συνιστά εδραιωμένη συνήθεια. Λαμβάνοντας υπόψη παρόμοιες μελέτες, οι ερευνητές υποδεικνύουν ότι τα αποτελέσματά τους παρέχουν μια πιθανή συσχέτιση μεταξύ παιδικής παχυσαρκίας και της διαταραχής υπερκινητικότητας – διάσπασης προσοχής (ADHD).
Και με τον ανθρώπινο εγκέφαλο τι γίνεται;
Το ερώτημα λοιπόν που προκύπτει είναι το κατά πόσο μπορούμε να ανάγουμε τα συμπεράσματα των μελετών αυτών σε ανθρώπινο επίπεδο.
Από τη στιγμή που το λιπαρό φαγητό προκαλεί όντως αλλαγές στη μικροβιακή χλωρίδα του εντέρου μας, η συσχέτιση με τις αλλαγές στη χημεία του εγκεφάλου και τις επακόλουθες εστίες φλεγμονής, μπορεί να ερμηνεύσει τις αυξημένες πιθανότητες Alzheimer’s σε άτομα με κακή ποιοτικά διατροφή.
Αν θεωρήσουμε επίσης ότι το μικροβίωμα είναι ένα εκλεπτυσμένο φίλτρο (σ.σ. για παθογόνα και προφλεγμονώδεις παράγοντες), είναι απόλυτα λογικό η διαταραχή της συνοχής του να ευνοεί την εκδήλωση φλεγμονής σε επίπεδο κεντρικού νευρικού συστήματος.
Μάλιστα, προς επιβεβαίωση των ανωτέρω ισχυρισμών, πρόσφατη κλινική μελέτη σε 945 ενήλικα άτομα (άνδρες και γυναίκες) συσχέτισε την κατανάλωση trans-λιπαρών οξέων με αυξημένη επιθετικότητα και αλλαγές στη συμπεριφορά μας!
Γιώργος Μίλεσης Msc
Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
Βιβλιογραφία (References)
- Annadora J. Bruce-Keller, J. Michael Salbaum, Meng Luo, Eugene Blanchard, Christopher M. Taylor, David A. Welsh, Hans-Rudolf Berthoud. Obese-type Gut Microbiota Induce Neurobehavioral Changes in the Absence of Obesity. Biological Psychiatry, 2015; 77 (7): 607 DOI: 10.1016/j.biopsych.2014.07.012
- Juliane Zemdegs, Gael Quesseveur, David Jarriault, Luc Penicaud, Xavier Fioramonti, Bruno P. Guiard. High fat diet-induced metabolic disorders impairs serotonergic function and anxiety-like behaviours in mice. British Journal of Pharmacology, 2015; DOI: 10.1111/bph.13343
- Melissa M. Kaczmarczyka, Agnieszka S. Machaj, Gabriel S. Chiua, Marcus A. Lawson, Stephen J. Gainey, Jason M. Yorkb, Daryl D. Meling, Stephen A. Martin, Kristin A. Kwakwa, Andrew F. Newman, Jeffrey A. Woodsa, Keith W. Kelleya, Yanyan Wange, Michael J. Millera, Gregory G. Freund. Methylphenidate prevents high-fat diet (HFD)-induced learning/memory impairment in juvenile mice. Psychoneuroendocrinology 2013
- Golomb BA, Evans MA, White HL, Dimsdale JE. Trans fat consumption and aggression. PLoS One. 2012;7(3):e32175. Epub 2012 Mar 5. Clinicaltrials.gov # NCT00330980.
