Το τέλος της εμμήνου ρύσης συνιστά μια διαδικασία που μπορεί να παραταθεί για 10 χρόνια περίπου (γνωστή ως περιεμμηνόπαυση), πριν από την εμμηνόπαυση. Στο χρονικό διάστημα αυτό, είναι αρκετά συχνή η αύξηση του σωματικού βάρους. Ακόμη και οι πιο υγιείς, δραστήριες γυναίκες μπορεί να αυξήσουν το βάρος τους, κατά τα έτη που μεσολαβούν μέχρι την εμμηνόπαυση, χωρίς όμως κάτι τέτοιο να συμβαίνει πάντα. Τι χρειάζεται λοιπόν για να παραμείνει σταθερό το βάρος κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης;
Γιατί αυξάνει το βάρος;
Το βάρος αυξάνεται όταν προσλαμβάνουμε περισσότερες θερμίδες απ’ όσες μπορούμε να καταναλώσουμε. Κατά την περιεμμηνοπαυσιακή περίοδο, μια τέτοια αύξηση προκαλεί σημαντική απογοήτευση στη γυναίκα, καθώς φαίνεται πως προκύπτει από το πουθενά. Ενώ φαινομενικά δεν αλλάζει η ποσότητα του φαγητού που καταναλίσκεται, ξαφνικά αυξάνει η περιφέρεια της μέσης. Πριν και κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης, τρία πράγματα, από κοινού, μπορούν να οδηγήσουν σε αύξηση του σωματικού βάρους:
- Αυξημένη πρόσληψη θερμίδων. Μελέτες δείχνουν ότι οι γυναίκες καταναλώνουν περισσότερες θερμίδες – καθώς τα οιστρογόνα μειώνονται – και ποθούν λιγότερο θρεπτικά τρόφιμα, πλούσια σε λίπος και ζάχαρη.
- Μείωση της σωματικής άσκησης. Η αυθόρμητη, μη προγραμματισμένη σωματική δραστηριότητα μειώνεται επίσης, συχνά χωρίς καν να το αναγνωρίζουμε. Κάτι που μπορεί να επιδεινώνεται από ορισμένα (περί-)εμμηνοπαυσιακά συμπτώματα: όπως η κόπωση, η δυσκολία στον ύπνο, η κατάθλιψη και άλλες διαταραχές της διάθεσης.
- Μειωμένος Μεταβολικός Ρυθμός Ηρεμίας. Υπάρχουν υπόνοιες ότι τα μειωμένα επίπεδα των οιστρογόνων μπορεί να περιορίσουν το μεταβολικό ρυθμό ηρεμίας (RMR, Resting Metabolic Rate) κατά 40-70 θερμίδες/ ημέρα. Το ποσό αυτό ενέργειας αποθηκεύεται αν δεν αντισταθμιστεί με δίαιτα και άσκηση.
Οιστρογόνα
Είναι προφανές ότι τα οιστρογόνα διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στον έλεγχο του βάρους. Επηρεάζουν την όρεξη, το πόσο δραστήριοι είμαστε και τα τρόφιμα που αναζητάμε. Η απουσία οιστρογόνων αλλάζει ακόμη και την κατεύθυνση κατανομής του λίπους, που πλέον συσσωρεύεται στην κοιλιά (αντί για τους γοφούς) και αυξάνει τον κίνδυνο για καρδιοπάθειες και διαβήτη.
Μυϊκή μάζα
Ωστόσο, υπάρχουν και άλλα ζητήματα – που άπτονται της ηλικίας – και κάνουν τα πράγματα χειρότερα: η σταδιακή απώλεια μυικής μάζας, καρδιοαναπνευστικής δύναμης, καθώς και μια μείωση στο ποσό των θερμίδων που καταναλώνεται κατά τη διάρκεια της άσκησης. Υπάρχουν μάλιστα αναφορές που υποστηρίζουν ότι μια νέα, υγιής γυναίκα μπορεί να αυξήσει την ενεργειακή της δαπάνη κατά 8-10 θερμίδες/ λεπτό κατά τη διάρκεια της άσκησης, ενώ μια μεσήλικη γυναίκα μπορεί μόνο 6-8 θερμίδες/ λεπτό. Κάτι που σημαίνει ότι είναι επιτακτική η αυξημένη συχνότητα ή/ και ένταση άσκησης, σε περιεμμηνοπαυσιακή ηλικία. Αυτό βέβαια, δεν συνεπάγεται ότι όλες οι γυναίκες είναι καταδικασμένες σε αύξηση του σωματικού βάρους. Σίγουρα όμως, η άσκηση είναι η πρώτη γραμμή άμυνας.
- Αποφύγετε την αύξηση βάρους
- Αν είστε απογοητευμένες με τις αλλαγές στο σώμα σας, που φαίνεται να έρχονται από το πουθενά, υπάρχουν πράγματα που μπορείτε να κάνετε για αυτό.
- Αυξήστε τη συχνότητα που ασκήστε. Ακόμη και ένα ζωηρό 20λεπτο με τα πόδια είναι αρκετό για να σας ενισχύσει.
- Αυξήστε τη διάρκεια της άσκησης. Μια άλλη επιλογή είναι να κάνετε επιπλέον ασκήσεις. Δοκιμάστε την προσθήκη 5-10 λεπτών σε μία ή περισσότερες ασκήσεις.
- Η προπόνηση δύναμης είναι το πιο σημαντικό που μπορείτε να κάνετε για τη διατήρηση μυϊκής δύναμης, ισορροπίας, μυϊκής μάζας και βάρους, καθώς μεγαλώνετε. Οι μελέτες δείχνουν ότι οι μεσήλικες μπορούν να αυξήσουν το μεταβολικό ρυθμό ηρεμίας και την κατανάλωση ενέργειας, με την προσθήκη ασκήσεων αντίστασης. Μία μελέτη έδειξε ακόμη ότι ο συνδυασμός αερόβιας άσκησης υψηλής έντασης με ασκήσεις αντίστασης, μαζί με ισορροπημένη διατροφή, είναι ο καλύτερος τρόπος για να μειωθεί το κοιλιακό λίπος.
- Εστιάστε σε φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής αλέσεως, ελαχιστοποιώντας τα κορεσμένα λιπαρά (από ζωικά προϊόντα), τη ζάχαρη και τα μεταποιημένα τρόφιμα με υψηλό νάτριο (κονσέρβες, παστά, κρεατοσκευάσματα, αλμυρά σνακ κ.α.).
- Αντικαταστήστε τα τρόφιμα με πολλές θερμίδες που τρώτε τακτικά (όπως το γιαούρτι, τυρί, ψωμί και δημητριακά) με light υποκατάστατα.
- Καταναλώστε μικρότερες μερίδες εστιάζοντας στη σαλάτα, αντί του κυρίου πιάτου.
- Γίνετε πιο δραστήριες (π.χ. δουλειές του σπιτιού, περιπάτους γύρω από το γραφείο ή τη γειτονιά, σταθείτε όρθιες όσο πιο συχνά μπορείτε κ.α.).
Γιώργος Μίλεσης, MSc
Κλινικός Διαιτολόγος Διατροφολόγος
georgemiles9@gmail.com
