Τις τρεις τελευταίες δεκαετίες, έρευνες στα πεδία των επιστημών της διατροφής και της άσκησης έχουν σαφώς τεκμηριώσει τις ευεργετικές επιδράσεις της διατροφής στην αθλητική απόδοση. Η σχέση αυτή γίνεται περισσότερο ξεκάθαρη όταν αφορά αθλητές υψηλού επιπέδου, όπου η τακτική, έντονη προπόνηση παρατεταμένης διάρκειας είναι αναγκαία και παράλληλα η βέλτιστη απόδοση κατά τα αγωνίσματα επιτακτική. Πλέον, είναι πέραν αμφιβολίας το γεγονός πως ό,τι τρώει και πίνει ένας αθλητής μπορεί να επηρεάσει την υγεία του, το βάρος και τη σύσταση σώματος, τη διαθεσιμότητα των ενεργειακών υποστρωμάτων κατά τη διάρκεια της άσκησης, το χρόνο ανάνηψης μετά την άσκηση και, τελικά, την αθλητική απόδοση.
Το πρώτο ρεαλιστικό συμπέρασμα που προκύπτει από την ανασκόπηση των ερευνών είναι η προοπτική μίας ισορροπημένης δίαιτας ως βασική διατροφική ανάγκη για τους αθλητές. Επιπρόσθετα, λαμβάνοντας υπ΄όψιν τα διαφορετικά είδη άσκησης και αγωνισμάτων (ποικίλης έντασης, διάρκειας, συχνότητας) είναι δυνατόν να προκύψουν σημαντικά οφέλη από την κατανάλωση συγκεκριμένων τροφίμων (ή συστατικών τους) σε συγκεκριμένες χρονικές στιγμές, πέρα από τις συνιστώμενες διαιτητικές οδηγίες για το γενικότερο πληθυσμό (π.χ. συστάσεις για ενέργεια, υγρά κ.τ.λ.). Βασιζόμενες στις παραμέτρους άσκησης-αγωνισμάτων αλλά και σε άλλες παραμέτρους όπως ο μειωμένος χρόνος, η ευκολία ή και δυνατότητα σίτισης των αθλητών, έχουν γίνει εκτενείς αναφορές που σχετίζονται με συγκεκριμένες κατηγορίες τροφίμων, (συμπεριλαμβάνοντας και διατροφικά-αθλητικά προϊόντα), που βοηθούν στην αύξηση της διαθεσιμότητας υγρών/ ενέργειας/ μίκρο- και μάκρο-θρεπτικών συστατικών ανά μονάδα χρόνου. Στόχος των αναφορών αυτών, η εξασφάλιση γενικότερης ευεξίας του αθλητή και η βελτιστοποίηση της αθλητικής απόδοσης.
Παράλληλα, πέραν των θετικών επιδράσεων της προπόνησης στην απόδοση με τη μορφή δύναμης, αντοχής, τεχνικής κ.α., είναι δυνατόν να προκληθούν και πολλά ανεπιθύμητα αποτελέσματα, τα οποία σχετίζονται σε μεγάλο βαθμό με την επερχόμενη κόπωση λόγω της εντατικής άσκησης υψηλού επιπέδου. Μερικά από αυτά είναι οι συχνοί τραυματισμοί, η μυϊκή αδυναμία, οι κράμπες, η γενικότερη σωματική (λόγω αφυδάτωσης, υπερθερμίας, εξάντλησης γλυκογόνου, υπογλυκαιμίας, αύξησης επιπέδων γαλακτικού στο αίμα) αλλά και ψυχολογική κόπωση (κόπωση κεντρικού νευρικού συστήματος, ευερεθιστότητα, ανορεξία), όπως επίσης και άλλα φαινόμενα όπως συχνές ιώσεις, επεισόδια διάρροιας ή δυσκοιλιότητας κ.α.
Οι παραπάνω λόγοι αποδίδουν και στον παράγοντα της βέλτιστης διατροφής την σπουδαιότητα του, δεδομένου ότι κατά την έντονη άσκηση παρατηρούνται απώλειες στα επίπεδα ενέργειας, επίπεδα ύδατος και ηλεκτρολυτών, γλυκογόνου, τριγλυκεριδίων, πρωτεΐνης και βιταμινών-ιχνοστοιχείων, στοιχείων που αναπληρώνονται μόνο μέσω της διατροφής και έχουν άμεση σχέση με επιθυμητά ή μη αποτελέσματα.
Υπό το πρίσμα των αυξημένων αναγκών όλων των παραπάνω, θεωρητικά οι αθλητές θα παρουσιάζουν μεγαλύτερες απαιτήσεις, κάτι που προϋποθέτει και συγκεκριμένο διατροφικό πρόγραμμα, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η βέλτιστη διατροφική κατάσταση, η οποία με τη σειρά της παρέχει τη δυνατότητα της μεγιστοποίησης της αθλητικής απόδοσης, άρα και του αγωνιστικού επιπέδου του αθλητή. Προχωρώντας λοιπόν πέρα από τις κοινές διατροφικές συστάσεις και εφαρμόζοντας εξατομικευμένα διατροφικά πρωτόκολλα που λαμβάνουν υπ όψιν πολλές παραμέτρους (εργομετρικές, προπονητικές, σωματομετρικές, χρονικές, συμπεριφοριστικές, είδος αθλήματος, ακόμα και θέση πχ. του ποδοσφαιριστή κ.α.) επιτυγχάνεται καλύτερο προπονητικό επίπεδο και συνάμα απόδοση. Άλλωστε, μόνο οι ειδικοί σε θέματα αθλητικής διατροφής μπορούν περαιτέρω να προσαρμόσουν τις παραμέτρους αυτές, έτσι ώστε να εξυπηρετούνται οι ιδιαίτερες ανάγκες των αθλητών, όσον αφορά στην υγεία τους, το φύλο τους, το είδος του αθλήματος, του προπονητικού προγράμματος, τον ελεύθερο τους χρόνο, τις ανάγκες τους σε θρεπτικά συστατικά, τις διατροφικές τους προτιμήσεις και συνήθειες, τους στόχους τους ως προς τη σύσταση σώματος, και άλλα.
Δημήτρης Πέτσιος Msc
Master Practitioner
