Οι περισσότεροι άνθρωποι δυσκολεύονται να αντισταθούν στον πειρασμό, ακόμα και αν αυτό που τους δελεάζει είναι κάθε φορά διαφορετικό. Το ερώτημα που τίθεται λοιπόν είναι γιατί κάποιοι είναι πιο πιθανό να ενδώσουν – αποτυγχάνοντας να αυτοπεριοριστούν – σε σχέση με τους υπόλοιπους.
Σύμφωνα με έρευνα που παρουσιάστηκε στο περιοδικό Psychological Science, σημεία εγκεφαλικής δραστηριότητας σχετιζόμενα με ανταμοιβή και αυτοέλεγχο μπορούν να προσφέρουν νευρωνικούς δείκτες, που προβλέπουν αν το άτομο είναι πιθανό να αντισταθεί ή να ενδώσει στον (π.χ. διατροφικό) πειρασμό, σε καθημερινή βάση.
Αυτοέλεγχος
Οι Lopez και συνεργάτες χρησιμοποίησαν μαγνητική τομογραφία (fMRI) για να εξετάσουν την αλληλεπίδραση του προμετωπιαίου λοβού, που σχετίζεται με τον αυτοέλεγχο π.χ. κάτω πρόσθια εγκεφαλική έλικα, με τις υποφλοιώδεις περιοχές, που συμμετέχουν στην ανταμοιβή και το συναίσθημα π.χ. nucleus accumbens. Σκοπός του εγχειρήματος ήταν να ανιχνευθεί κατά πόσο η αλληλεπίδραση αυτή μπορεί να προβλέψει τις αντιστάσεις των ατόμων έναντι των διατροφικών επιθυμιών, καθημερινά.
Οι ερευνητές έκαναν μαγνητικές τομογραφίες σε 31 γυναίκες, στις οποίες παρουσιάστηκαν – εκ πρώτοις – διάφορες εικόνες, συμπεριλαμβανομένων τροφίμων πλούσιων σε ενέργεια (π.χ. επιδόρπια, τρόφιμα από fast food και άλλα snacks). Οι συμμετέχουσες κλήθηκαν να υποδείξουν ποια εικόνα λήφθηκε εντός σπιτιού και ποια εντός σπιτιού, ώστε να μετρήσουν οι ερευνητές τη δραστηριότητα του nucleus accumbens σε απάντηση εικόνων σχετιζόμενων με φαγητό. Στη συνέχεια, οι συμμετέχουσες έπρεπε να πατήσουν ένα κουμπί, βάσει των ερεθισμάτων της κάθε εικόνας, ώστε να εκτιμηθεί η ικανότητα αυτοελέγχου και να μετρηθεί η δραστηριότητα της κάτω πρόσθιας έλικας (IFG, inferior frontal gyrus).
Smartphone follow up
Μετά από αυτήν την εξέταση ακολούθησε μια εβδομαδιαία παρακολούθηση, κατά την οποία οι συμμετέχουσες κλήθηκαν αρκετές φορές την ημέρα σε ένα smartphone να αναφέρουν τις διατροφικές τους επιθυμίες και την ανάλογη συμπεριφορά τους. Κάθε φορά που ανέφεραν κάποια επιθυμία, λάμβαναν ερώτημα για την ένταση αυτής και την αντίσταση που προέβαλαν. Αν τελικά υπέκυπταν, έπρεπε να αναφέρουν την ποσότητα που κατανάλωσαν.
Πρόβλεψη
Τα αποτελέσματα αποκάλυψαν ότι η δραστηριότητα στις περιοχές ανταμοιβής του εγκεφάλου, σε απάντηση των εικόνων φαγητού, προβλέπει αν τα άτομα τείνουν να υποκύπτουν στους διατροφικούς πειρασμούς, ενώ η δραστηριότητα των προμετωπιαίων περιοχών προβλέπει την ικανότητα τους να αντισταθούν.
Όπως αναμενόταν, οι συμμετέχουσες με σχετικά μεγαλύτερα δραστηριότητα του nucleus accumbens, ως απάντηση στις εικόνες φαγητού, βιώνουν πιο έντονη επιθυμία για φαγητό. Πιο σημαντικά, είναι πιο πιθανό να ενδώσουν σε αυτήν.
Ποιος θα παχύνει;
Κατά τους ερευνητές λοιπόν, η σχετιζόμενη με ανταμοιβή εγκεφαλική δραστηριότητα προέβλεψε το ποιος θα ενδώσει στους διατροφικούς πειρασμούς, όπως και το ποιος έφαγε περισσότερο, πέραν της έντασης της επιθυμίας που ανέφεραν οι συμμετέχουσες. Υποστηρίζουν επίσης ότι όσοι άνθρωποι παρουσιάζουν τέτοια εγκεφαλική δραστηριότητα, είναι πολύ πιθανό να αυξήσουν το βάρους τους εντός ενός εξαμήνου.
Επίσης, η δραστηριότητα αυτή υπέδειξε και το ποιος ήταν πιο πιθανό να αντισταθεί: όσοι έδειξαν σχετικά υψηλή IGF στη δοκιμασία αυτοελέγχου, ενέδωσαν σημαντικά λιγότερο. Όταν οι ερευνητές κατέταξαν τις εθελόντριες βάσει δραστηριότητας IGF, τα αποτελέσματα υπέδειξαν ότι όσες είχαν υψηλή δραστηριότητα έλεγχαν καλύτερα το πόσο έτρωγαν. Στην πραγματικότητα, όσες είχαν μειωμένη IGF δραστηριότητα ήταν κατά 8,2 φορές πιο πιθανό να ενδώσουν σε κάποιο διατροφικό πειρασμό.
Μην το παρακάνεις…
Αν πάμε τα ευρήματα ένα βήμα παραπέρα, μας δίνουν υλικό για να εξηγήσουμε τη συμπεριφορά ατόμων με τακτική απώλεια αυτοελέγχου, π.χ. όσους χάνουν δίαιτες για χρόνια. Υπάρχει λοιπόν η υπόθεση ότι η συνεχόμενη (εξαντλητική) προσπάθεια αυτοελέγχου ενισχύει την εγκεφαλική δραστηριότητα που σχετίζεται με ανταμοιβή, κάνοντας πιο …ελκυστικούς τους διατροφικούς πειρασμούς, προμηνύοντας επίσης υπερφαγικά επεισόδια.
Γιώργος Μίλεσης, MSc
Κλινικός Διαιτολόγος Διατροφολόγος
georgemiles9@gmail.com
Source
Lopez and Heatherton. Neural Predictors of Giving in to Temptation in Daily Life. Published online before print April 30, 2014 on Psychological Science, doi: 10.1177/0956797614531492
