Πολλοί άνθρωποι στις μέρες μας έχουν σημαντικά αυξημένο σωματικό βάρος (και λίπος), κάτι που σημαίνει ότι το σώμα μας έχει ξεπεράσει τα όρια μέσα στα οποία μπορεί να «εξισορροπήσει» την θερμιδική πρόσληψη με την αντίστοιχη θερμιδική κατανάλωση. Με άλλα λόγια υπάρχει έντονη δυσκολία στο να εξασφαλίσουμε την ενεργειακή μας ισορροπία (προσλαμβάνουμε περισσότερες θερμίδες από αυτές που καίμε ημερησίως).
Το φαινόμενο αυτό απασχόλησε την ερευνητική ομάδα του καθηγητή J. Hill στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο η οποία και διατύπωσε τη θεωρία που παρουσιάζεται παρακάτω.
Τι είναι η ενεργειακή ισορροπία;
Τα βασικά συστατικά της ενεργειακής ισορροπίας περιλαμβάνουν την πρόσληψη ενέργειας, τη δαπάνη ενέργειας και την αποθήκευση της ενέργειας όταν αυτή «περισσεύει». Πιο απλά, όταν η ενέργεια (που μετράται με τις «θερμίδες») που προσλαμβάνουμε μέσω της διατροφής μας είναι ίση με την ενέργεια που δαπανούμε για τις μεταβολικές ανάγκες και τη σωματική δραστηριότητα τότε λέμε ότι υπάρχει «ενεργειακή ισορροπία» και το βάρος μας μένει σταθερό. Σε διαφορετική περίπτωση το βάρος αυξάνεται (θετικό ισοζύγιο ενέργειας) ή μειώνεται (αρνητικό ισοζύγιο ενέργειας).
Γιατί χάσαμε την ενεργειακή μας ισορροπία;
Φαίνεται ότι η σημαντική αύξηση του βάρους σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού οφείλεται τόσο στην αυξημένη ενεργειακή πρόσληψη, όσο και στην όλο και περισσότερο περιορισμένη σωματική δραστηριότητα. Για παράδειγμα, στις ΗΠΑ, τα δεδομένα από την National Health and Nutrition Examination Survey του 20122 φανέρωσαν ότι η μέση ημερήσια ενεργειακή πρόσληψη αυξήθηκε κατά 168 θερμίδες για τους άντρες και 335 θερμίδες για τις γυναίκες, από το 1971 ως το 2000. Από την άλλη πλευρά, η ιδιαίτερα μειωμένη άσκηση, αλλά και η περιορισμένη λόγω τεχνολογίας επαγγελματική σωματική δραστηριότητα, μπορεί να εξηγήσει τη σημαντική αύξηση βάρους σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού.
Παρότι είναι θεωρητικά πιθανό να αποφύγει κανείς την αύξηση του βάρους, το γεγονός ότι λίγοι άνθρωποι το καταφέρνουν, υποδηλώνει ότι σε συνθήκες μειωμένης φυσικής δραστηριότητας είναι πολύ δύσκολο να διατηρηθεί η ισορροπία μεταξύ ενεργειακής πρόσληψης και ενεργειακής δαπάνης και σε μία καθιστική ζωή, όπως στη σημερινή εποχή, το σωματικό βάρος αυξάνεται για να μπορέσει να εξισορροπήσει την υψηλή ενεργειακή πρόσληψη. Με αυτήν την προοπτική, το γεγονός ότι κάποιος γίνεται παχύσαρκος αποτελεί απλά μια «προσαρμογή» στο σύγχρονο περιβάλλον, που χαρακτηρίζεται από υψηλότερη διαθεσιμότητα και κατανάλωση φαγητού και σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας.
Και πώς θα την επανακτήσουμε…
Ας θυμόμαστε ότι, το σωματικό βάρος αυξάνεται μόνο όταν οι θερμίδες που προσλαμβάνουμε καθημερινά, από οποιοδήποτε τρόφιμο ή ρόφημα και αν προέρχονται, είναι περισσότερες από τις θερμίδες που δαπανούμε, μεταξύ άλλων, για τη σωματική μας δραστηριότητα3. Για να αποφύγουμε την συνεχόμενη αυξομείωση του βάρους μας, απαιτείται υιοθέτηση ενός υγιεινού και δραστήριου τρόπου ζωής, εκπαίδευση και απόκτηση τεχνικών ελέγχου (π.χ. εύρεση εναλλακτικών λύσεων), ενσωμάτωση των αγαπημένων «πειρασμών» στη διατροφή μας με μέτρο, αλλά και αποδοχή των προσωπικών μας αποφάσεων (π.χ. «δεν το τρώω» ή «μ’ αρέσει να τρώω μικρές ποσότητες που και που»). Εν ολίγοις, στο καθημερινό μας διαιτολόγιο μπορούν να έχουν θέση όλα τα τρόφιμα και ροφήματα και δεν απαιτείται να δαιμονοποιούμε ή να περιθωριοποιούμε τα.. μισά σχεδόν τρόφιμα και ροφήματα του διαιτολογίου μας αρκεί να φροντίζουμε να «ισορροπούμε» ενεργειακά.
Επιμέλεια
Επιστημονική ομάδα “δια…της Τροφής”
Sources
- Hill JO, Watt HR, and Peters JC. Energy balance and obesity. Circulation 2012;126: 126-132
- National Health and Nutrition Examination Survey. [Jan 31, 2012] Version current. Available at: http://www.cdc.gov/nchs/nhanes.htm
- CDC (Centers for Disease Control and Prevention). 2011. Healthy Weight: Balancing Calories. http://www.cdc.gov/healthyweight/calories/index.html
